Thặng dư thương mại của Việt Nam với Hoa Kỳ đã tăng vọt lên mức cao kỷ lục trong năm 2024, dữ liệu của Hoa Kỳ công bố vào thứ Tư (5/2) cho thấy, có khả năng làm phức tạp thêm nỗ lực của Hà Nội nhằm ngăn chặn thuế quan thương mại từ tân chính quyền Trump.
Dữ liệu cho thấy quốc gia Đông Nam Á này chỉ đứng sau Trung Quốc, Liên minh châu Âu và Mexico về quy mô mất cân bằng thương mại với Washington, nhưng các nhà phân tích cho biết cam kết của Hà Nội về việc nhập khẩu nhiều hơn từ Hoa Kỳ cũng như các biện pháp bù đắp khác có thể giúp nước này tránh được các biện pháp trừng phạt.
Thuế quan toàn diện của Hoa Kỳ đối với tất cả hàng nhập khẩu của Trung Quốc đã có hiệu lực vào thứ Ba, khiến Bắc Kinh phản ứng ngay lập tức, trong khi ông Trump cũng đe dọa EU bằng các khoản thuế mới. Mexico và Canada hôm thứ Ba đã được hoãn áp dụng khoản thuế 25% mới sau khi họ hứa sẽ tăng cường bảo vệ biên giới.
Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump chưa đưa ra bất kỳ bình luận nào về Việt Nam kể từ khi tái đắc cử, nhưng “ông ấy vẫn bị ám ảnh bởi thâm hụt thương mại”, khiến quốc gia này có khả năng trở thành mục tiêu áp thuế, Deborah Elms, người đứng đầu chính sách thương mại tại Quỹ Hinrich Foundation, có trụ sở tại châu Á, cho biết.
Thặng dư thương mại của Việt Nam với Hoa Kỳ tăng hàng năm gần 20% vào năm 2024 lên mức kỷ lục vượt quá 123 tỷ đô la, theo dữ liệu mới nhất từ chính phủ Hoa Kỳ.
Trong cùng kỳ, khoảng cách với Trung Quốc tăng chưa đến 6% lên 295,4 tỷ đô la, thấp hơn nhiều so với mức đỉnh điểm vào năm 2018. Thặng dư với EU tăng gần 13% lên mức cao 235,5 tỷ đô la và thâm hụt với Mexico tăng 12,5% lên gần 172 tỷ đô la, cũng là mức kỷ lục mọi thời đại.
Việt Nam và Mexico đều là những nước hưởng lợi lớn từ cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung gần đây, khi các nhà sản xuất có trụ sở tại Trung Quốc chuyển hoạt động sản xuất ra nước ngoài để tránh thuế quan áp dụng đối với Bắc Kinh từ năm 2018, trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump.
RỦI RO VỀ CHIP
Bất chấp thâm hụt thương mại ngày càng tăng, Việt Nam đang ở một vị thế khác so với các nước xuất khẩu hàng đầu khác, vì Việt Nam không gây ra mối đe dọa an ninh rõ ràng đối với Hoa Kỳ, bà Sayaka Shiba, một nhà phân tích cấp cao tại công ty nghiên cứu BMI, nhận định.
Chính quyền Trump đã chuẩn bị thuế quan đối với Mexico và Trung Quốc theo Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA), viện dẫn các rủi ro từ nhập cư và ma túy, bà Shiba nói, đồng thời lưu ý rằng “sẽ khó hơn để lập luận một cách thuyết phục rằng Việt Nam là mối đe dọa đối với an ninh quốc gia”.
Bà Shiba cho rằng Việt Nam vẫn có thể phải đối mặt với thuế quan liên quan đến thương mại, đồng thời nói thêm rằng các biện pháp như vậy sẽ cần được duy trì thông qua các cuộc điều tra, điều này sẽ giúp Việt Nam có thời gian tìm ra cách để tránh chúng.
Theo bà Shiba, thuế quan theo ngành có thể mang lại rủi ro cao hơn cho Việt Nam, đặc biệt là đối với việc nhập khẩu chất bán dẫn, lưu ý rằng Việt Nam là nước xuất khẩu chất bán dẫn hàng đầu sang Hoa Kỳ.
Các quan chức Việt Nam đã nhiều lần tuyên bố họ sẽ tìm cách thỏa hiệp với Washington về thương mại. Trước đó vào thứ Tư, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chỉ thị cho các quan chức chuẩn bị cho tác động của một cuộc chiến tranh thương mại toàn cầu có thể xảy ra mà không đề cập đến viễn cảnh áp thuế đối với Việt Nam, theo một bài đăng trên cổng thông tin chính phủ.
Trong số các biện pháp có thể có là thúc đẩy nhập khẩu khí đốt LNG từ Hoa Kỳ và giảm thuế nhập khẩu đối với các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ, chẳng hạn như đậu nành, bông và thịt, bà Shiba cho biết, lưu ý rằng xuất khẩu khó cắt giảm vì chúng chủ yếu đến từ các công ty đa quốc gia lớn hoạt động tại Việt Nam, chẳng hạn như Samsung Electronics và Intel.
“Hứa mua hàng là chiến lược tốt nhất cho Việt Nam, ngay cả khi không phải lúc nào cũng có thể đạt được kết quả hữu hình trong ngắn hạn”, bà Elms nói thêm.
Diễn đàn