Hoa Kỳ: Cần kiểm chứng tiến trình giải giới hạt nhân của Bình Nhưỡng

Nhà ngoại giao Hoa kỳ lãnh đạo cuộc đàm phán với Bắc Triều Tiên và các nước láng giềng về chương trình hạt nhân của nước này cho biết việc kiểm chứng sẽ là lãnh vực quan trọng nhất trong nỗ lực đưa vũ khí hạt nhân ra khỏi bán đảo Triều Tiên. Trợ lý ngoại trưởng Mỹ Christopher Hill đưa ra nhận định vừa kể trong một bài diễn văn tại Washington. Phái viên Meredith Buel của đài VOA có bài tường trình chi tiết sau đây.

Tuần rồi, Bắc Triều Tiên đã nộp một văn kiện được trông đợi từ lâu trong đó kê khai các tài sản hạt nhân của họ. Các giới chức Bắc Triều Tiên cũng đã phá hủy tháp làm nguội tại lò phản ứng hạt nhân ở Yongbyon.

Các hành động của Bình nhưỡng được coi như những bước chủ yếu để chấm dứt chương trình vũ khí hạt nhân của Bắc Triều Tiên, một mục tiêu mà Hoa Kỳ và các nước làng giềng của họ theo đuổi từ lâu.

Đại sứ Hill, trưởng đoàn Hoa Kỳ tại các cuộc đàm phán 6 bên, nói rằng mục tiêu chủ yếu của cuộc thương thảo rất rõ ràng.

Ông Hill nói: “Chúng ta phải hoàn tất công cuộc phi hạt nhân hóa. Chúng ta phải bảo đảm rằng không bỏ sót một chi tiết nào trong việc kiểm tra, chúng ta phải bảo đảm rằng không còn một chương trình tinh chế uranium nào được dấu giếm đã bằng cách nào đó không được khai báo và không bị phát hiện.”

Trung Quốc, Nga, Nhật Bản, Hoa Kỳ và Nam Triều Tiên hứa viện trợ cho Bình Nhưỡng về năng lượng, tài chánh và các lợi ích về ngoại giao để đổi lấy các hành động dẫn tới việc chấm dứt khả năng về vũ khí hạt nhân của Bắc Triều Tiên.

Sau khi Bình Nhưỡng nộp bản khai báo về hạt nhân, Tổng thống Hoa Kỳ George Bush loan báo ông sẵn sàng bãi bỏ một số biện pháp chế tài mậu dịch đối với Bắc Triều Tiên và hủy bỏ việc liệt kê Bắc Triều Tiên trong danh sách các nước bảo trợ khủng bố.

Bước quan trọng kế tiếp là việc kiểm chứng rằng Bình Nhưỡng đã kê khai đầy đủ các cơ sở hạt nhân của họ.

Ông Hill nói: “Việc kiểm chứng là cực kỳ chủ yếu cho toàn bộ tiến trình. Người ta thường nói làm sao quý vị có thể tin tưởng họ. Việc này không liên quan gì đến lòng tin, mà tất cả là vấn đề phải kiểm chứng.”

Sáu nước tham gia vào cuộc đàm phán với bắc Triều Tiên sẽ họp trong tháng này để thảo luận về tiến trình kiểm tra. Ông Hill cho biết cuộc thảo luận ngoại giao kéo dài rất quan trọng để thiết lập được một bán đảo Triều Tiên phi hạt nhân.

Ðặc sứ Hill nói: “Chung cuộc, vấn đề khát vọng hạt nhân của Bắc Triều Tiên là một vấn đề đã ăn sâu trong khu vực, một vấn đề mà Hoa Kỳ không thể giải quyết một mình được, một vấn đề thực sự cần đến sự tham gia tích cực của các nước láng giềng của Bắc Triều Tiên.”

Bản khai báo hạt nhân của Bắc Triều Tiên được đưa ra 6 tháng sau kỳ hạn đã hứa và một một số nhà phê bình nói rằng bản khai báo này không đưa ra một tuyên bố toàn bộ như chính phủ của Tổng thống Bush mong muốn trước đây, đó là việc thừa nhận các hoạt động phổ biến vũ khí hạt nhân với Syria và nhiều nước khác.

Danh sách các cơ sở hạt nhân không bao gồm số bom hạt nhân mà Bắc Triều Tiên đã chế tạo. Ông Jon Wolfsthal, một chuyên gia về phổ biến hạt nhân tại Trung Tâm nghiên cứu chiến lược Quốc tế nêu nhận xét.

Ông Wolfsthal nói: “Vấn đề chính tôi rút ra từ nhận định của Đại sứ Hill là đây là vấn đề cần phải để lại cho người lên kế nhiệm Tổng thống Bush giải quyết. Rõ ràng là việc kiểm chứng, việc phi hạt nhân hóa Bắc Triều Tiên trên thực tế sẽ không thể diễn ra trong nhiệm kỳ của Tổng thống Bush.”

Bản kể khai của Bắc Triều Tiên dọn đường cho việc nước này nhận được thêm viện trợ của quốc tế, nhất là về nhiên liệu và năng lượng mà quốc gia cộng sản cô lập này đang thiếu hụt.