Năm nhà lập pháp Hoa Kỳ đang dẫn đầu một nỗ lực lưỡng đảng để vinh danh các cựu chiến binh người Hmong từng giúp Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) trong Chiến tranh Việt Nam bằng cách trao tặng họ giải thưởng dân sự cao nhất của Quốc hội Mỹ.
CIA trong Chiến tranh Việt Nam đã tuyển mộ người Hmong làm binh lính để giúp ngăn chặn chủ nghĩa Cộng sản lan rộng ở Đông Nam Á. Những người Hmong đã chiến đấu trên bộ, thu thập thông tin tình báo về các cuộc di chuyển của quân Bắc Việt, làm gián đoạn việc tiếp tế trên Đường mòn Hồ Chí Minh và giải cứu các phi công Mỹ bị bắn rơi trong hậu tuyến của địch. Các hoạt động này khi đó được gọi là “cuộc chiến tranh bí mật.”
Theo thông cáo báo chí từ văn phòng của Thượng nghị sỹ Mỹ Amy Klobuchar, đảng viên Dân chủ đại diện tiểu bang Minnesota, người Hmong đã “chịu tổn thất nặng nề” và những người lính Hmong “đã chết với tỷ lệ cao gấp 10 lần so với lính Mỹ ở Việt Nam”.
TNS Klobuchar đã cùng TNS Johnson, đảng viên Cộng hòa đại diện Wisconsin, TNS Gary Peters, đảng viên Dân chủ đại diện Michigan, TNS Tammy Baldwin, đảng viên Dân chủ đại diện Wisconsin, và TNS Thom Tillis, đảng viên Cộng hòa đại diện North Carolina, giới thiệu Đạo luật Huy chương Vàng Quốc hội cho người Hmong (Hmong Congressional Gold Medal Act) nhằm “ghi nhận sự phục vụ xuất sắc của các cựu chiến binh người Hmong cùng với quân đội Mỹ trong Chiến tranh Việt Nam”.
Dự thảo luật, được giới thiệu tới cả Hạ viện và Thượng viện Mỹ, nói rằng hơn 30.000 người Hmong đã tham gia trong các nhiệm vụ giúp CIA chống lại chủ nghĩa Cộng sản ở Bắc Việt Nam và Pathet Lào.
“Trong Chiến tranh Việt Nam, người Hmong là những đối tác quan trọng của Hoa Kỳ, họ đã hy sinh mạng sống của mình để giúp đỡ quân đội của chúng ta và cống hiến sự phục vụ của họ cũng như đã hy sinh dũng cảm”, TNS Klobuchar nói trong thông cáo.
Dự thảo luật được giới thiệu nhằm công nhận sự cống hiến của người Hmong bằng cách trao Huy chương Vàng của Quốc hội Mỹ cho họ.
“Sau Chiến tranh Việt Nam, nhiều người Hmong bị mất nhà cửa và làng mạc do bị quân Bắc Việt ném bom hoặc đốt cháy”, dự thảo luật viết. “Hơn 150.000 người Hmong đã chạy trốn khỏi Lào khi đất nước này rơi vào tay của các lực lượng Cộng sản vào ngày 14/5/1975”.
Cuộc chiến tranh của Mỹ ở Việt Nam chính thức kết thúc vào ngày 30/4/1975 khi quân Bắc Việt chiếm được Sài Gòn và thiết lập một chính quyền thống nhất do Đảng Cộng sản cầm quyền trên khắp Việt Nam. Cùng năm 1975, Lào cũng trở thành quốc gia Cộng sản khi tổ chức dân tộc cánh tả Pathet Lào, có hợp tác với tổ chức Việt Minh của Bắc Việt, nắm quyền kiểm soát đất nước và thay thế chế độ quân chủ tồn tại 600 năm trước đó.
Theo trang web của Trung tâm người Mỹ gốc Hmong (Hmong American Center), người Hmong bị chính quyền Cộng sản thắng trận ở Lào và Việt Nam ngược đãi. Trung tâm này nói rằng người Hmong bị “truy lùng” và “bị đưa đến các trại tập trung” cũng như “bị bức hại”. Theo ước tính được trung tâm này trích dẫn, hơn 10% (tức khoảng 35.000) trong toàn bộ dân số Hmong ở Lào đã chết do liên quan đến Mỹ trong Chiến tranh Việt Nam.
“Do mối liên hệ của họ với quân đội Mỹ, nhiều người Hmong chạy trốn khỏi Lào đã tới Hoa Kỳ như những người tị nạn và bắt đầu cuộc sống mới ở đây”, dự thảo luật viết.
Trong những thập kỷ sau đó, người Hmong và truyền thống của họ đã ăn sâu vào các cộng đồng trên khắp nước Mỹ. Theo thông cáo của văn phòng TNS Johnson, hiện có hơn 327.000 người Hmong sinh sống ở Mỹ, phần lớn trong số đó ở California, Minnesota và Wisconsin.
Trong thông cáo, TNS Johnson nói rằng ông “vui mừng” được dẫn đầu trong việc giới thiệu đạo luật nhằm “đảm bảo người Hmong nhận được sự công nhận mà họ xứng đáng có được vì những cống hiến của họ trong cuộc chiến chống lại chủ nghĩa cộng sản”.
Chưa có phản ứng chính thức từ hai chính quyền Việt Nam và Lào về nỗ lực của các nghị sĩ Mỹ nhằm vinh danh các cựu binh Hmong.
Diễn đàn