Những người sống sót sau cuộc diệt chủng của Khmer Đỏ đã chờ đợi từ 31 năm nay để có được hình phạt dành cho những người đã ra tay sát hại một phần tư dân số.
Bản án đưa ra trước phiên tòa đông chật người ở Phnom Penh hôm thứ Hai là một hành động cho thấy tòa án được Liên Hiệp Quốc ủng hộ đang có hướng giải quyết những tội phạm vẫn còn sống nhởn nhơ.
Các tội ác chống nhân loại được thẩm phán đọc trước tòa, mà cai tù Kaing Guek Eav - hay Duch - đã phạm gồm có giết người, buộc người khác làm nô lệ, giam giữ, tra tấn, hãm hiếp và các hành vi bất nhân khác.
Anh Youk Chhang có thân nhân bị Khmer Đỏ sát hại, anh đã bỏ cả chục năm trời để thu thập tài liệu về tội ác của Khmer Đỏ:
“Nhờ vụ án này, Kampuchia đã lấy lại được bản sắc của mình và các nạn nhân không còn coi mình là nạn nhân nữa. Bản án này đã trả lại tự do cho chúng tôi.”
Nhưng một số người khác bực tức khi thấy Duch chỉ bị có 19 năm tù; điều đó có nghĩa là với số tuổi 67 hiện nay, ông ta sẽ có tự do trở lại khi sống quá thời gian tù đày. Một trong những người này là ông Chum Mey, đứng ngoài tòa:
“Tôi không vui. Nhân dân Kampuchia đã từng đau khổ dưới tay Khmer Đỏ và bây giờ họ tiếp tục đau khổ với bản án này.”
Giáo sư Carl Thayer ở Australia nói bản án này làm người ta thắc mắc liệu tòa án này đã đạt được mục đích đề ra hay chưa:
“Đây là một quyết định không làm ai hài lòng. Tại sao không là hình phạt tối đa, là tù chung thân, cho người đã nhìn nhận không những giám sát mà còn tham gia giết hại cả chục ngàn người.”
Một số thành viên cấp thấp của Khmer Đỏ bây giờ đang phục vụ trong chính phủ Kampuchia, trong đó có Thủ tướng Hun Sen. Các tổ chức nhân quyền nói rằng sự kiện này làm vụ xử thêm phức tạp, có thể đe dọa tính cách chính đáng của các vụ xử kế tiếp.
Chính phủ Kampuchia nói rằng họ không can thiệp nhưng Thủ tướng Hun Sen đã cảnh báo nước ông có thể xảy ra nội chiến nếu tòa án muốn xử quá 5 nhân vật cao cấp của Khmer Đỏ đang bị giam.
Vụ xử kế tiếp là 4 người thân cận với Pol Pot. Các nạn nhân còn sống hy vọng 4 người này sẽ được mang ra xử sớm vì các bị can này đã già, nếu không, các nạn nhân đã chết của Khmer Đỏ sẽ không được thanh thản ở một cõi nào đó.
Các nạn nhân và các quan sát viên quốc tế ca ngợi bản án đầu tiên dành cho cai tù cựu thành viên Khmer Đỏ nhưng cũng có nhiều người cho rằng bản án này quá nhẹ.
