Chỉ vài phút trước khi tuyên bố tranh cử vào Nhà Trắng từ khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago ở Florida tối ngày 15/11, cựu Tổng thống Donald Trump, người thất bại trong cuộc bầu cử cách đây hai năm trước đối thủ đảng Dân chủ Joe Biden, đã nộp đơn lên Ủy ban Bầu cử Liên bang để thông báo rằng ông ra tranh cử tổng thống trong cuộc đua năm 2024.
“Sự trở lại của nước Mỹ bắt đầu ngay lúc này,” ông Trump nói trong bài phát biểu được truyền trực tiếp truyền hình từ tư gia Mar-a-Largo của ông ở khu biển West Palm Beach.
Đây là lần thứ 3 liên tiếp ông Trump, một tỷ phú bất động sản trước khi trở thành tổng thống vào năm 2016, tranh cử vào Nhà Trắng. Ông đánh bại đối thủ Đảng dân chủ Hillary Clinton, người từng là phu nhân tổng thống và ngoại trưởng Hoa Kỳ, để trở thành tổng thống Mỹ thứ 45 với một nhiệm kỳ đầy tai tiếng. Sau hai lần bị đưa ra luận tội ở Quốc hội Mỹ, ông Trump đã không thể giành được nhiệm kỳ tiếp theo vì để thua trước ông Biden trong cuộc bầu cử năm 2020.
Ông Trump chưa bao giờ công nhận mình thua trong cuộc bầu cử đó và trong bài phát biểu dài hơn 1 tiếng tối ngày 15/11 tại Mar-a-Largo, ông Trump gọi hai năm qua là khoảng thời gian “tạm nghỉ” khi tuyên bố tranh cử tổng thống một lần nữa.
“Để làm cho nước Mỹ vĩ đại và huy hoàng trở lại, tối nay tôi tuyên bố tranh cử tổng thống Hợp chúng quốc Hoa Kỳ,” ông Trump nói trong bài phát biểu được phát sóng vào khung giờ vàng.
‘Trả thù’?
Ông Trump, dù 76 tuổi, dường như vẫn quyết tâm trả thù cho thất bại trước ông Biden trong cuộc bầu cử mà ông gọi là “bị đánh cắp” cách đây hai năm. Kể từ đó, ông liên tiếp đưa ra các tuyên bố không dựa trên căn cứ nào rằng ông thất cử vì đã có gian lận. Không có bằng chứng nào cho điều mà ông Trump cáo buộc khi chiến dịch tranh cử của ông cùng các đồng minh của ông thua cuộc trong nhiều vụ kiện đòi lật ngược kết quả bầu cử tổng thống.
“Cái tôi của ông [Trump] bị thương tổn nặng nề bởi trận thua [năm 2020] trước ông Biden,” chiến lược gia thuộc Đảng Cộng hòa Jay Townsend nói với Newsweek trước khi ông Trump tuyên bố tranh cử. “Trong tâm trí ông [Trump], cách duy nhất để chữa lành được nó là chiến thắng một lần nữa để ông ấy có thể trả thù những người đã chống lại ông.”
Cùng ý kiến này, ông Baoky Vu, người từng làm việc trong Ủy ban cố vấn của Tổng thống George W. Bush về người Mỹ gốc Á và những người đảo Thái Bình Dương, cho rằng ông Trump “là một người không thích thua và hận thù lâu dài.”
Tổng thống đương nhiệm Biden, người sẽ bước sang tuổi 80 vào ngày 20/11, từng nói rằng ông sẽ xem xét ra tranh cử nhiệm kỳ 2. Các quan chức nói rằng sự có mặt của ông Trump trong cuộc đua vào Nhà Trắng sẽ thúc đẩy ông Biden ra tranh cử một lần nữa. Theo New York Times, ông Biden thường nói ông là người duy nhất từng đánh bại ông Trump, ám chỉ rằng ông sẽ có được cơ hội tốt nhất để làm điều đó một lần nữa. Ông Biden cũng đã nói công khai rằng ông “sẽ không thất vọng” khi đối mặt với ông Trump trong cuộc tái đấu.
Nhưng để có mặt trong cuộc tái đấu tiềm năng này, ông Trump sẽ phải được Đảng Cộng hòa đề cử làm ứng viên ra tranh ghế tổng thống với một đối thủ từ Đảng Dân Chủ.
Tuy nhiên, với việc nhiệm kỳ 4 năm của ông Trump bị “vấy chàm” bằng hai lần bị Quốc hội luận tội và kết thúc bằng vụ bạo loạn ở trụ sở Quốc hội ở Washington DC mà ông bị cáo buộc kích động những người ủng hộ mình tấn công tòa nhà khi các thành viên quốc hội tiến hành phê chuẩn kết quả bầu cử để xác nhận chiến thắng cho ông Biden, sự ủng hộ cho ông Trump từ Đảng Cộng hòa không còn được như trước.
Vài giờ trước khi ông Trump tuyên bố ra tranh cử tổng thống, hầu hết những thành viên Đảng Cộng hòa ở Quốc hội Mỹ nói với NBC News rằng họ sẽ cần một nhà lãnh đạo mới đại diện cho đảng và bây giờ là lúc họ tập trung vào kết quả bầu cử giữa kỳ chứ không phải vào việc tranh cử của ông Trump.
Việc nhiều trong số các ứng cử viên Đảng Cộng hòa được ông Trump ủng hộ đã không giành được chiến thắng trong cuộc bầu cử giữa kỳ vừa qua đã khiến đảng này tìm các tránh xa ông Trump khi nhiều người đổ lỗi cho ông vì kết quả đáng thất vọng, khi trước đó đảng này đã kỳ vọng một “làn sóng đỏ” trên khắp nước Mỹ.
Đảng Cộng hòa không lật ngược được quyền kiểm soát Thượng viện như dự đoán và mới chỉ giành được đủ 218 số ghế để nắm quyền kiểm soát Hạ viện vào hôm 16/11. Trước đó, đảng này đã kỳ vọng có đa số ghế ở Hạ viện với con số chênh lệch hàng chục ghế, nhưng điều đó không xảy ra và điều này được xem là một thắng lợi cho đảng Dân chủ.
“Ông Trump đã làm chúng tôi mất đi 3 cuộc bầu cử, và tôi không muốn thấy điều đó xảy ra lần thứ 4,” Thống đốc Maryland thuộc Đảng Cộng hòa, Larry Hogan, nói với CNN. Đây được xem là một trong những lời chỉ trích mạnh mẽ nhất từ các thành viên Đảng Cộng hòa kể từ khi ông Trump lần đầu tiên tranh cử vào Nhà Trắng năm 2015-2016.
Ông Baoky, người từng là một đại cử tri của tiểu bang Georgia, cũng đồng ý với quan điểm này. Ông cho rằng từ năm 2018, dưới sự lãnh đạo của ông Trump, Đảng Cộng Hòa đã mất nhiều ghế trong Quốc hội và kết quả sau 4 năm cầm quyền của ông Trump đã khiến các thành viên của đảng phải lên tiếng.
“Qua kết quả [bầu cử giữa kỳ] vừa qua tôi thấy nó đã khiến cho [các thành viên đảng Cộng hòa] lên tiếng chống lại ông Trump,” ông Baoky nói. “Hướng về tương lai thì những sự thất bại này [họ] coi là lỗi của ông Trump.”
‘Tránh pháp lý’?
Một cuộc thăm dò của NBC News ngay trước kỳ bầu cử giữa kỳ cho thấy ngày càng có nhiều thành viên của Đảng Cộng hòa ủng hộ đảng hơn là ủng hộ ông Trump. Có khoảng 40% số người nói ủng hộ ông Trump hơn là đảng của họ vào mùa hè năm 2021 nhưng con số này giờ đây chỉ là khoảng 30%. Trong khi đó số người nói họ ủng hộ đảng hơn ông Trump tăng từ 50% lên 62%.
Nhiều thành viên Đảng Cộng hòa tìm kiếm một lãnh đạo mới đang chú ý tới Thống đốc bang Florida, Ron DeSantis, người vừa có một chiến thắng thuyết phục trước đối thủ Đảng Dân Chủ Charlie Crist hôm 8/1 để giành thêm một nhiệm kỳ thống đốc nữa. Tiếng tăm của ông DeSantis, thống đốc 44 tuổi từng tốt nghiệp ngành luật của Đại học Yale và Harvard cũng như từng phục vụ trong quân đội, được yêu chuộc trong Đảng Cộng hòa đến nỗi ông Trump gần đây đã công kích thống đốc Florida, một điều mà ông Trump thường làm đối với các đối thủ tiềm năng của mình. Nhưng cho đến giờ phút này, ông DeSantis vẫn chưa đưa ra tuyên bố nào về ý định chạy đua vào Nhà Trắng.
Để lấy được sự ủng hộ cho chiến dịch tranh cử tổng thống 2024 của mình, ông Trump, trong bài diễn văn tối 15/11 ca ngợi thành tích là tổng thống của chính ông, đặc biệt về kinh tế và tăng cường an ninh biên giới. Ông nói rằng các đối thủ của nước Mỹ như Trung Quốc đã “bị kiểm soát” trong khi tránh được việc phát động bất kỳ cuộc chiến tranh nào dưới thời gian nắm quyền của ông. Trong khi đó ông chê bai hai năm cầm quyền vừa qua của ông Biden khi nhắc đến những thất bại về kinh tế, như lạm phát cao và giá xăng dầu tăng vọt, cùng việc rút quân hỗn loạn khỏi Afghanistan.
Nhưng trong lúc ông Trump đưa ra tuyên bố tranh cử, Tổng thống Biden viết trên Twitter rằng người tiền nhiệm của mình “đã làm nước Mỹ thất bại.”
Ông Baoky, hiện là một chuyên viên về kinh tế-tài chính của một công ty cố vấn chiến lược ở Atlanta, cũng cho rằng còn có nhiều người trong Đảng Cộng hòa xứng đáng hơn ông Trump để tranh cử tổng thống, như thống đốc Hogan của Maryland. Với tư cách là một cử tri Đảng Cộng hòa, ông Baoky mong mỏi một ứng viên có thể giúp cho đất nước, trong khi cho rằng ông Trump chỉ mong có được quyền lực cho riêng mình và điều này không có lợi cho nước Mỹ.
Theo ông Baoky, ông Trump tuyên bố tranh cử tổng thống còn để tránh những vấn đề pháp lý mà vị cựu tổng thống đang đối mặt. Ngoài các vụ kiện liên quan đến ban tranh cử và những cáo buộc gian lận bầu cử, ông Trump hiện còn đang đối mặt với cuộc điều tra của Bộ Tư pháp về các tài liệu được xem là tối mật mà ông mang về tư gia ở Mar-a-Lago sau khi mãn nhiệm. Theo phân tích của Wall Street Journal, tuyên bố ra tranh cử của ông Trump sẽ đặt Bộ Tư pháp vào tình thế khó khi điều tra một đối thủ tranh cử của Tổng thống Biden.
Nhận định về việc ông Trump tuyên bố tranh cử tổng thống lần thứ 3, ông Lê Diễn Đức, một cử tri gốc Việt sinh sống ở Houston, Texas, nói rằng ông thấy “buồn” về điều này mặc dù trước đây ông từng ủng hộ ông Trump.
“Thứ nhất là ông Trump đã già, thứ nhì là có những người trong đảng Cộng hòa có thể làm tổng thống tốt hơn,” ông Đức nói khi giải thích về lý do khiến ông không vui mừng về quyết định tranh cử của ông Trump.
Dù cho rằng ông Trump đã làm được “những điều tốt” trong nhiệm kỳ của mình, như “dằn mặt Trung Quốc, bảo vệ công ăn việc làm của người Mỹ, làm cho Mỹ độc lập hoàn toàn về năng lượng, giá xăng dầu rẻ lý tưởng, kinh tế Mỹ phát triển, thất nghiệp xuống mức thấp nhất, không có khủng hoảng di dân trên biên giới…”, nhưng ông Đức nói rằng “nước Mỹ cần một tổng thống không chỉ làm được việc mà còn đoàn kết được người Mỹ.”
“Vị trí này có lẽ là dành cho người khác chứ không phải ông Trump,” ông Đức nói.
Diễn đàn