Một giới chức cấp cao của Hoa Kỳ cho hay các cuộc đàm phán về chương trình hạt nhân của Iran rất gay go và càng gay go hơn vào lúc kỳ hạn thứ ba đến gần kề. Các vấn đề còn lại đã được để đến phút chót chính xác bởi vì đối với cả hai bên, đó là các vấn đề khó khăn nhất để tìm ra sự dung hòa. Từ địa điểm đàm phán ở Lausanne, Thụy Sĩ, thông tín viên VOA Al Pessin gửi về bài tường thuật sau đây.
Giới chức Hoa Kỳ nói các nhà thương thuyết hàng đầu tiếp tục đưa ý kiến lên bàn thảo luận trong các cuộc họp diễn ra 2 hay 2 lần mỗi ngày, nhưng họ chưa tìm ra được sự phối hợp thích đáng về các điều kiện cho những vấn đề còn lại.
Giới chức phát biểu với điều kiện là các phóng viên không nêu danh tính hay đưa ra những lời trích dẫn trực tiếp.
Giới chức này cho biết những vấn đề còn lại gồm công tác khảo cứu và phát triển về tinh chế hạt nhân của Iran trong tương lai, và tiến độ cùng thời điểm nới lỏng các biện pháp chế tài kinh tế. Giới chức này nói không ai từ bỏ việc tìm ra một giải pháp, và dự báo các cuộc đàm phán sẽ kéo dài cho đến hết kỳ hạn đêm thứ ba.
Ông Ali Vaez thuộc Nhóm Khủng hoảng Quốc tế, làm việc với các nhà thương thuyết để tìm cách san bằng cách biệt, không lấy làm ngạc nhiên.
“Các cuộc thương nghị có tính cách nhạy cảm chính trị đến mức này, và có những tác động cao đến mức này thường phải kéo dài đến phút chót. Cần phải có nghệ thuật đương đầu đến giờ thứ 11. Và thực sự nó không lệ thuộc vào một bên. Nó lệ thuộc vào cả hai bên.”
Các nhà thương thuyết không hứa hẹn một thỏa thuận. Và nếu có đạt được một thỏa thuận, thì họ không nói hình thức thỏa thuận sẽ là gì. Đây chỉ là một bước tạm thời đồng ý về những yếu tố quan trọng của một hiệp ước. 3 tháng thương nghị nữa được hoạch định để phác thảo một thỏa thuận chung quyết với đầy đủ chi tiết.
Nhưng ông Vaez nói bước tạm thời này quan trọng hơn so với dự kiến bởi lẽ nó đang buộc các nhà thương thuật phải giải quyết những vấn đề bất định chủ chốt và bởi vì những người ngờ vực, nhất là tại Quốc hội Hoa Kỳ, đang đòi hỏi bằng chứng cho thấy các cuộc đàm phán đạt được mục tiêu.
Đối với Hoa Kỳ và các đối tác thương nghị, điều đó có nghĩa là những bảo đảm có thể kiểm chứng được rằng chương trình hạt nhân của Iran mang tính thuần túy hòa bình. Đối với Iran, mục tiêu chủ chốt là nới lỏng và cuối cùng chấm dứt các biện pháp chế tài quốc tế.
“Con đường duy nhất đi tới là đi từng bước một. Và nếu họ có khả năng tìm ra được một công thức mà cả hai bên đều chấp nhận, thì các thách thức còn lại sẽ bớt uqan trọng hơn là nếu họ không thể trở về các thủ đô của mình với một thành quả cụ thể nào đó.”
Các thủ đô chính là Tehran và Washington, nhưng Trung Quốc, Nga, Anh, Pháp và Đức cũng tham dia đàm phán và tất cả các vị ngoại trưởng đều được chờ đợi đến đây để vận động lần chót. Các nước ấy đã được Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc đề cử để tiến hành các cuộc đàm phán này.
Các cuộc đàm phán được theo dõi sát bởi tất cả các chính phủ Trung Đông, nhất là Israel, nơi Thủ tướng Benjamin Netanyahu chống đối các cuộc thương nghị bởi vì ông cho rằng chúng sẽ không chấm dứt được khả năng thủ đắc vũ khí hạt nhân của Iran. Hôm chủ nhật, ông đã gọi thỏa thuận có thể đạt được là “rất nguy hiểm cho nhân loại.”
Giới chức Hoa Kỳ phát biểu hôm qua nói rằng các nhà thương nghị sẽ phải thông báo các yếu tố chinh của bất cứ thỏa thuận này bằng một cách nào đó, nhưng không thể nói điều đó có thể được thực hiện ra sao. Ngoại trưởng Iran đã bày tỏ quan ngại rằng công bố điều có thể là một thỏa thuận một phần sẽ chỉ đem lại đạn dược cho giới chỉ trích. Đã có tin nói rằng kết quả các cuộc đàm phán này sẽ chỉ được trinh bày bằng miệng.
Nhưng ông Ali Vaez và các chuyên gia phân tích khác nêu ra rằng nếu không có gì được viết rtra, thì giới chỉ trích cũng vẫn công kích. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng nêu ra rằng Quốc hội Hoa Kỳ đang nghỉ họp cho đến giữa tháng 4, điều có thể giúp cho các nhà thương nghị có thêm thời gian để đưa ra một hình thức đúng đắn cho việc ghi vào văn bản bất cứ thỏa thuận nào.
