Dữ liệu chính thức cho thấy đầu tư của Trung Quốc vào Việt Nam đã bùng nổ trong năm nay, trái ngược với sự suy giảm trong đầu tư và thương mại của Mỹ, khi hai nền kinh tế lớn nhất thế giới tranh giành ảnh hưởng tại quốc gia chiến lược Đông Nam Á này, theo Reuters.
Trung tâm sản xuất trải dọc Biển Đông này ngày càng trở thành mắt xích lắp ráp quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu vốn thường phụ thuộc vào linh kiện Trung Quốc và người tiêu dùng Mỹ.
Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đạt được sự nâng cấp quan hệ ngoại giao với cựu thù trong chuyến thăm Hà Nội vào tháng 9, sau một năm nỗ lực ngoại giao mạnh mẽ để nâng Hoa Kỳ lên ngang tầm với Trung Quốc trong cấp bậc xếp hạng ngoại giao của Việt Nam.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ tới thăm Việt Nam vào tuần tới với mục đích làm sâu sắc hơn nữa mối quan hệ giữa hai nước. Các nhà ngoại giao cho biết rằng ông Tập có thể đồng ý tuyên bố rằng hai nước có “chung vận mệnh”, điều này có thể được Bắc Kinh hiểu là một sự nâng cấp chính thức trong quan hệ ngoại giao.
Không rõ sự nâng cấp mang tính biểu tượng nào sẽ có trọng lượng hơn, nhưng về mặt kinh tế, cho đến nay, Trung Quốc dường như chiếm thế thượng phong, một phần là do chính sách thương mại của Mỹ. Căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh và nhiều biện pháp trừng phạt khác nhau do Mỹ dẫn đầu đối với Trung Quốc trong những năm gần đây đã thúc đẩy luồng đầu tư của Trung Quốc vào Việt Nam.
Theo số liệu thống kê chính thức của Việt Nam, tính chung vốn đầu tư đăng ký từ Trung Quốc và Hong Kong đã tăng lên 8,2 tỷ USD trong 11 tháng của năm nay, cao gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái, khiến Trung Quốc trở thành nhà đầu tư lớn nhất tại Việt Nam.
Trong khi đó, vốn đầu tư đăng ký của Hoa Kỳ giảm xuống còn 0,5 tỷ USD trong năm nay so với mức 0,7 tỷ USD vào năm 2022, khiến nước này trở thành nhà đầu tư lớn thứ 10, đứng sau cả đảo Samoa và Hà Lan.
Thương mại song phương cũng giảm sút do người tiêu dùng Mỹ phải vật lộn với cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt trong năm nay và không có thỏa thuận cắt giảm thuế quan nào trong chuyến thăm của ông Biden.
Dữ liệu của Việt Nam cho thấy xuất khẩu từ Việt Nam sang Hoa Kỳ giảm 15%, xuống còn 79,25 tỷ USD trong 10 tháng đầu năm và nhập khẩu của Hoa Kỳ cũng giảm.
Trong cùng thời kỳ, xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Quốc tăng 5% lên gần 50 tỷ USD, mặc dù nhập khẩu giảm do Việt Nam chủ yếu mua linh kiện từ Bắc Kinh để lắp ráp xuất khẩu sang các nước phương Tây.
Bất chấp trao đổi kinh tế mạnh mẽ, quan hệ với Trung Quốc vẫn phức tạp do tranh chấp ranh giới ở Biển Đông. Tâm lý bài Trung Quốc cũng phổ biến trong người dân Việt Nam đã dẫn đến các cuộc biểu tình thường xuyên, trong đó có một cuộc biểu tình vào năm 2018 phản đối việc thành lập các đặc khu kinh tế có lợi cho các công ty Trung Quốc.
Giảm rủi ro
Việc nâng cấp ngoại giao của Hoa Kỳ đi kèm với cam kết của Nhà Trắng về đầu tư nhiều hơn và thương mại dễ dàng hơn.
Ông Zachary Abuza, giáo sư về chính trị Đông Nam Á tại trường National War College ở Washington DC, cho biết: “Bất chấp sự phô trương trong chuyến thăm của ông Biden, chúng tôi cho đến nay vẫn chưa thấy nhiều điều thành hiện thực”. Ông Abuza lưu ý rằng các doanh nghiệp nước ngoài phải đối mặt với những thách thức đáng kể khi đầu tư vào Việt Nam.
Một số nhà tư vấn kinh doanh tại Việt Nam cho thấy sự quan ngại của các nhà đầu tư Hoa Kỳ ngày càng tăng và lưu ý rằng các quyết định đầu tư mất thời gian để thực hiện.
Ông Kyle Freeman, đối tác tại công ty tư vấn kinh doanh Dezan Shira cho biết, sự bùng nổ trong đầu tư của Trung Quốc, không tính của Hong Kong, đã tăng gần gấp đôi trong năm nay so với mức trước đại dịch lên 3,9 tỷ USD, một phần là nhờ chiến lược giảm thiểu rủi ro của các công ty trong bối cảnh căng thẳng thương mại Mỹ-Trung.
Ông Chad Ovel, đối tác tại công ty cổ phần tư nhân Mekong Capital ở Việt Nam, cho biết sự suy thoái của Trung Quốc cũng là một yếu tố ảnh hưởng đến các quyết định đầu tư. “Triển vọng vĩ mô yếu kém trong ngắn hạn và trung hạn ở Trung Quốc đang thúc đẩy người Trung Quốc tìm kiếm cơ hội đầu tư bên ngoài đất nước của họ”.
Diễn đàn