Chính trị gia đối lập Nga Alexei Navalny suýt được trả tự do trong một cuộc trao đổi tù nhân vào thời điểm ông qua đời, một đồng minh thân cận cho biết hôm 26/2, đồng thời lặp lại cáo buộc của gia đình và những người ủng hộ ông rằng Tổng thống Vladimir Putin đã cho người giết ông.
Phát biểu trên YouTube, nhà báo điều tra Maria Pevchikh cho biết các cuộc đàm phán về việc trao đổi ông Navalny và hai công dân Mỹ giấu tên để Nga lấy ông Vadim Krasikov, một nhân viên an ninh FSB từng giết người và hiện đang ngồi tù ở Đức, đang ở giai đoạn cuối vào thời điểm ông Navalny qua đời.
Ông Navalny, 47 tuổi, chết tại trại giam Bắc Cực vào ngày 16/2. Điện Kremlin đã phủ nhận sự liên quan của nhà nước Nga trong cái chết của ông. Theo những người ủng hộ ông Navalny, giấy chứng tử của ông ghi rằng ông chết vì nguyên nhân tự nhiên.
“Alexei Navalny có thể ngồi vào chiếc ghế này ngay bây giờ, ngay hôm nay. Đó không phải là cách nói tu từ, nó có thể và đáng lẽ đã xảy ra,” bà Pevchikh nói.
"Ông Navalny lẽ ra được ra ngoài trong vài ngày tới vì chúng tôi đã có quyết định về việc trao đổi ông ấy. Vào đầu tháng 2, ông Putin đã được đề nghị trao đổi kẻ giết người, sĩ quan FSB Vadim Krasikov, người đang thụ án vì tội giết người ở Berlin, lấy hai công dân Mỹ và ông Alexei Navalny."
Ông Krasikov bị kết án tù chung thân ở Đức sau khi bị kết tội giết một nhà bất đồng chính kiến người Chechnya-Gruzia lưu vong tại công viên Tiergarten của Berlin vào năm 2019. Ông Putin đã ra tín hiệu trong một cuộc phỏng vấn với nhà báo Mỹ Tucker Carlson trong tháng này rằng ông muốn đưa Krasikov trở lại.
Nữ phóng viên Pevchikh, cũng là một nhà hoạt động chống tham nhũng, cho biết bà được xác nhận rằng các cuộc đàm phán về việc hoán đổi đang ở giai đoạn cuối vào tối ngày 15 tháng 2.
Bà Pevchikh, hiện là chủ tịch Quỹ Chống Tham nhũng, cáo buộc rằng ông Navalny đã bị giết một ngày sau đó vì ông Putin không thể chịu đựng được ý nghĩ ông Navalny sẽ được tự do.
Bà Pevchikh, hiện đang sống bên ngoài Nga, đã không tiết lộ ngay nguồn tin cho một số khẳng định của mình hoặc đưa ra bằng chứng tài liệu.
Nữ nhà báo này nói rằng doanh nhân Roman Abramovich đã tham gia vào một số cuộc đàm phán với tư cách là người hòa giải với ông Putin. Không có bình luận ngay lập tức từ ông Abramovich.
Bà Pevchikh không nêu tên hai công dân Hoa Kỳ được chọn để được hoán đổi cùng với ông Navalny. Nhưng Hoa Kỳ cho biết họ đang cố gắng đưa về nước ông Evan Gershkovich, phóng viên của tờ Wall Street Journal, và ông Paul Whelan, một cựu lính thủy đánh bộ Mỹ.
Nga cáo buộc cả hai người làm gián điệp, điều mà họ phủ nhận.
Ông Putin, người vẫn chưa bình luận về cái chết của ông Navalny, trước đó đã nói rằng các cuộc đàm phán giữa các cơ quan tình báo Nga và Mỹ đang diễn ra ở hậu trường liên quan đến ông Gershkovich, nhưng không đề cập đến ông Navalny, người mà ông thường không nhắc đến tên một cách công khai.
Phát biểu trước đó vào ngày 26/2, Điện Kremlin gọi những cáo buộc rằng chính quyền Nga đã gây áp lực với mẹ của ông Navalny về đám tang của con trai bà là vô lý, đồng thời nói rằng ông Putin không tham gia vào các quyết định về thi thể của ông Navalny.
Người phát ngôn của ông Navalny hôm 23/2 cho biết chính quyền Nga đã đưa ra tối hậu thư cho người mẹ 69 tuổi của ông, bà Lyudmila, rằng: Đồng ý trong vòng ba giờ để đưa ông Navalny tới nơi an nghỉ nhưng không được tổ chức tang lễ công khai, nếu không ông sẽ bị chôn cất tại nhà tù.
Thi thể của chính trị gia đối lập quá cố đã được bàn giao cho mẹ ông tại thành phố Salekhard ở Bắc Cực hôm 24/2. Việc sắp xếp cho việc chôn cất ông vẫn chưa được công bố.
Khi được yêu cầu bình luận về áp lực chính thức được cho là đã đặt lên mẹ của ông Navalny, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nói với các phóng viên hôm 26/2:
“Tôi không thể bình luận dưới bất kỳ hình thức nào vì Điện Kremlin không liên quan gì đến việc này nên Điện Kremlin không thể gây áp lực. Đây là một tuyên bố vô lý khác của những người ủng hộ (ông Navalny).
"Hầu hết họ đều bị truy nã (bởi chính quyền Nga) và hầu hết đều ở nước ngoài. Lời khai của họ nên được xử lý phù hợp."
Bà Pevchikh cho biết các đồng minh của ông Navalny, kể từ khi bắt đầu cuộc chiến Ukraine, đã làm việc về kế hoạch đưa ông ra khỏi Nga như một phần của cuộc trao đổi tù nhân liên quan đến "gián điệp Nga để đổi lấy tù nhân chính trị".
Nữ nhà báo này cho biết họ đã nỗ lực tuyệt vọng và cố gắng tìm kiếm người trung gian, thậm chí tiếp cận cố Ngoại trưởng Mỹ Henry Kissinger. Tuy nhiên theo bà Pevchikh cho biết, các chính phủ phương Tây đã không thể hiện được ý chí chính trị cần thiết.
"Các quan chức Mỹ và Đức đều gật đầu thấu hiểu. Họ nói đến tầm quan trọng của việc giúp đỡ ông Navalny và các tù nhân chính trị, họ bắt tay, hứa hẹn và không làm gì cả."
Diễn đàn