Thính giả Đạt Nguyễn, Bang Victoria, Australia, hỏi như sau:
“Thưa Bác sĩ,
Tôi bị bệnh gan loại B trên mười mấy năm rồi. Cách đây hai năm bác sĩ phát hiện tôi bị ung thư, nên đã vô thuốc cho tôi, và rồi đi đến giải phẫu, cắt nửa lá gan.
Tôi vẫn sống, sinh hoạt bình thường. Thỉnh thoảng bị ngứa hậu môn, như vậy có phải là do tiết dịch làm ngứa hậu môn, và có phải do thiếu một lá gan thành ra gan lọc không hết hay không?
Tôi muốn biết bị như vậy thì kéo dài sự sống được bao lâu? Sẽ có triệu chứng gì nữa không? Và cần phải kiêng cữ và giữ gì không?
Xin Bác sĩ trả lời câu hỏi này cho tôi muốn, và đồng thời để giúp cho những người khác có đồng hoàn cảnh như tôi hiểu để giữ gìn sức khỏe tốt hơn.
Xin cảm ơn Bác sĩ."
Bác sĩ Hồ Văn Hiền:
U tế bào gan ác tính hay ung thư gan (hepatocellular carcinoma [HCC], malignant hepatoma) thường gặp nhiều nhất ở người Mỹ gốc Việt (incidence 41.8/100,000), cao hơn các người gốc Á nói chung (7.8-11/100,000) có lẽ liên hệ đến tỷ lệ bệnh viêm gan siêu vi cao (hepatitis B) trước đây ở Việt Nam, trước khi những người bệnh này phát ra ung thư gan. Người da trắng tỷ lệ ung thư gan thấp nhất (incidence 2.6/100,000), kế đến người da đen (4.2/100,000) và người Hispanic có tỷ lệ gấp đôi người da trắng.
Nếu không chữa được bằng phương tiện khác, ung thư gan có thể chữa bằng phẫu thuật cắt bỏ phần bệnh nếu:
• u bướu chỉ cục bộ (localized), ở một địa điểm nhất định của gan;
• tế bào ung thư chưa lan ra các hạch lâm ba (lymph nodes) kế cận;
• ung thư chưa lan đến các bộ phận khác của cơ thể (chưa có di căn [metastases]);
• các thử nghiệm cho thấy gan còn làm việc tốt.
Sau khi cắt bỏ một phần gan, dự hậu tuỳ thuộc vào kích thước u bướu, số lượng u bướu, mức chất alpha fetoprotein trong máu (AFP), là một chất do u gan tiết ra), và nhiều yếu tố khác.
Bác sĩ có thể nghĩ đến một số trị liệu phụ trợ khác (neoadjuvant therapies) như thuốc kháng siêu vi (antiviral), hoá trị liệu (chemotherapy), interferon. Đây là một lãnh vực rất chuyên môn, đang được khảo cứu nhiều, chưa biết kết quả dứt khoát. Tốt hơn hết, bệnh nhân cần theo dõi hướng dẫn của bác sĩ điều trị.
Theo khuyến cáo của NCCN (National Comprehensive Cancer Network), sau khi cắt bỏ một phần gan:
1) theo dõi chẩn đoán hình ảnh 3-6 tháng một lần trong 2-3 năm, sau đó 6-12 tháng một lần;
2) đo mức AFP 3 tháng một lần, trong 2-3 năm; sau đó 6-12 tháng một lần.
Những yếu tố làm giảm nguy cơ ung thư gan (HCC):
1) Thuốc loại statin dùng để hạ mức cholesterol trong máu. Nguy cơ ung thư gan (HCC) có thể giảm 37%;
2) Ăn thịt trắng (“white meat”) vd: thịt gà, vịt, thỏ, chứa rất ít myoglobin; trái với thịt đỏ (“red meat”) như thịt bò, heo; ăn cá, ăn omega 3 fatty acids, vitamin E, rau cải cũng giảm nguy cơ HCC;
3) Các khảo cứu cho thấy uống 2 tách cà phê mỗi ngày liên hệ với mức HCC 43% thấp hơn mức trung bình. Có thể chuyện này liên hệ đến các chất chống oxy hoá (antioxidant) trong cà phê, việc cà phê là giảm các chất men gan aminotransferases trong máu và giảm cơ nguy xơ gan (cirrhosis).
Các yếu tố đi đôi với nguy cơ HCC cao hơn:
1) aflatoxin là một độc tố do nấm sản xuất, thấy trong đậu nành, bắp, đậu phộng bị nhiễm nấm này,
2) nước uống bị nhiễm độc ; ví dụ một loại toxin tên microcystin màu xanh lá cây từ rong mọc trong nước ở Trung Quốc,
3) ăn trầu (betel nut chewing) tăng khả năng HCC, xơ gan, cũng như cơ nguy ung thư họng, đầu và cổ (head and neck cancer) và thực quản,
4) nghiện rượu, nghiện thuốc lá,
5) bệnh tiểu đường (diabetes), bệnh mập,
6) ăn nhiều thịt đỏ.
Về triệu chứng ngứa hậu môn (pruritus ani), có nhiều nguyên nhân có thể xảy ra:
• thường nhất là bệnh trĩ, phân dính vào các chỗ trĩ;
• da nứt nẻ (anal fissure);
• bệnh làm chảy nhớt: như mạch lươn, bệnh việm ruột mãn tính (fistula, inflammatory bowel diseases); bệnh ngoài da;
• Trẻ em có thể do sán kim (pinworm);
• Người bệnh gan có thể ngứa da nếu mức bilirubin (hoàng đản) cao.
Chữa trị:
• Tránh rửa bằng xà phòng quá mạnh, tránh dùng những khăn ướt tẩm thuốc sẵn (premoistened wipes), chỉ cần lấy gòn nhúng nước lau hay rửa bằng nước lạnh, dùng vòi nước của những toilet tự động;
• Tránh ăn thức ăn chua, gia vị nhiều, tránh bón;
• Hydrocortisone cream 1% có thể giúp bớt ngứa.
Chúc bệnh nhân may mắn,
Bác sĩ Hồ Văn Hiền
---------------------------------------
Quý vị có thể nghe lại các bài giải đáp trên mạng Internet ở địa chỉ voatiengviet.com
Qúy vị muốn được giải đáp các thắc mắc về những vấn đề y học thường thức, xin gọi đến số (202) 205-7890, hoặc E-mail đến địa chỉ <vietnamese@voanews.com> để sắp xếp hẹn trả lời cho buổi phát thanh kế tiếp.
Các bác sĩ của chuyên mục Hỏi đáp Y học Trực tiếp của đài VOA sẽ cố gắng giải đáp các thắc mắc về y học của qúy vị.
