Thính giả Bảo hỏi:
“Thưa Bác sĩ,
Cháu năm nay 37 tuổi, hiện đang làm nhân viên văn phòng tại Saigon. Công việc thoải mái, không hề có áp lực trong công việc. Cháu cũng tập gym thường xuyên (mỗi tuần tập 4 - 5 lần, mỗi lần tập 01 tiếng). Cháu có đang có vấn đề mong được Bác sỹ giải đáp như sau:
Cách đây 01 tháng cháu bị tình trạng buồn tiểu ngay sau khi đi tiểu khoảng 5-10 phút, nếu cố gắng nhịn thì có thể nhịn được đến 30 phút.
Sau khi xuất hiện triệu chứng trên, cháu có đến bệnh viện Bình Dân, Saigon để khám bệnh. Tại đây, cháu được siêu âm vùng bụng & xét nghiệm nước tiểu. Kết quả: nước tiểu bình thường, thận bình thường, tuyến tiền liệt bình thường. Bác sỹ ở đây kết luận là cháu bị viêm niệu đạo & cho thuốc về uống.
Tuần thứ nhất, bác sỹ cho uống:
Tavanic 500mg, ngày uống 01 viên vào buổi sáng sau khi ăn sáng.
Xatral 10mg, ngày uống 01 viên sau ăn chiều.
Vesicare 0.5mg, ngày uống 01 viên vào buổi sáng sau khi ăn sáng.
Sau khi uống hết thuốc cháu đi tái khám và được Bác Sỹ ở đây cho thuốc uống tiếp uống
Tuần thứ 02:
Azithromycin 500mg: uống 01 lần duy nhất 02 viên sau khi khám bệnh xong (hôm đó cháu khám buổi chiều).
Xatral 10mg, ngày uống 01 viên vào buổi sáng sau khi ăn sáng.
Genurin 200mg: ngày uống 02 viên (sáng 01 viên, chiều 01 viên).
Tuần thứ 03 cháu tiếp tục đi tái khám, Bác Sỹ cho uống:
Xatral 10mg, ngày uống 01 viên vào buổi sáng sau khi ăn sáng.
Myonal ngày uống 02 viên (sáng 01 viên, chiều 01 viên).
Ở tuần thứ 03 này, khi cháu uống thuốc được tới ngày thứ năm thì người có cảm giác mệt mỏi rã rời, chóng mặt, tay chân bủn rủn, đứng không vững, trong người như có lửa đốt nên cả đêm đó thức trắng đêm, không ngủ được. Sáng hôm sau có liên hệ với Bác Sỹ đang điều trị cho cháu thì Bác Sỹ nói có thể cháu bị phản ứng với thuốc Myonal nên yêu cầu ngưng không uống nữa, chỉ tiếp tục uống thuốc Xatral. Sau khi ngưng uống thuốc Myonal thì cháu không còn bị các triệu chứng mệt mỏi như trên nữa.
Sau khi uống thuốc 03 tuần thì tình trạng có cải thiện hơn nhưng vẫn chưa bớt: vẫn còn tình trạng mắc tiểu sau khi đi tiểu khoảng 15-20 phút, nếu không đi tiểu ngay thì cũng có thể chịu đựng được từ 01 tiếng - 01 tiếng rưỡi. 03 ngày nay cháu không đi tái khám & cũng ngưng không uống thuốc vì từ lúc uống thuốc cháu có cảm giác nóng lưng khi đi ngủ vào ban đêm nên ngủ không được ngon giấc (gần sáng hay thức giấc và không ngủ lại được, mỗi đêm ngủ được khoảng 05 tiếng). Cháu đang ngưng thuốc để xem thử có hết tình trạng bị nóng lưng hay không.
Xin Bác sỹ cho biết là cháu có đúng là bị viêm niệu đạo không? Cháu có nên tiếp tục tái khám & uống thuốc không ạ?
Mong nhận được giải đáp của Bác sỹ và chân thành cảm ơn Bác sỹ.
Bác sĩ Hồ Văn Hiền:
Cũng như mọi khi, tôi xin nói trước là những nhận xét sau đây chỉ có tính cách thông tin tổng quát, không nhằm thay thế vai trò của bác sĩ đang chữa cho bịnh nhân. Hơn nữa vị thính giả đang được bác sĩ chuyên khoa theo dõi và chữa bịnh. Tất nhiên, cần tiếp tục đi khám bịnh và theo đúng các hướng dẫn. Trong y học, một trong những nguyên nhân thất bại quan trọng của liệu pháp là bịnh nhân không theo đúng hướng dẫn của bác sĩ.
Ngược lại càng nhiều bác sĩ chữa cho một bệnh nhân thì càng dùng nhiều thuốc men, và càng nhiều thuốc men thì càng nhiều phản ứng phụ hay những tương tác ngoài ý muốn giữa các thuốc và dựa những cách chữa trị khác nhau. Ví dụ đối với nền y tế Pháp rất tiên tiến một vấn đề quan trọng làm người bệnh nhân Pháp gặp khó khăn là họ dùng quá nhiều thuốc so với những nước khác, ví dụ như nước Mỹ. Việt Nam chúng ta thừa hưởng ảnh hưởng của nền y tế Pháp có lẽ cũng có khuynh hướng dùng rất nhiều thuốc.
1) Niệu đạo (urethra) là cái ống dẫn nước tiểu (từ bọng đái/bladder) và tinh dịch (lúc xuất tinh/ejaculation) đi ra ngoài. Tuyến tiền liệt nằm trên đường đi của niệu đạo, vì tuyến này tiết ra một số chất góp phần vào việc tạo nên tinh dịch và nuôi dưỡng tinh trùng.
Triệu chứng:
-mủ, mủ nhớt chảy ra từ niệu đạo (purulent or mucopurulent discharge)
-tiểu khó, tiểu đau
-ngứa đầu dương vật
-đau lúc giao hợp, đau lúc xuất tinh
-tiểu có máu, tinh dịch có máu
Thử nước tiểu (urinalysis) sẽ thấy hiện diện bạch cầu (white blood cells, do mủ), chất nitrites (do các vi khuẩn nhiễm trong nước tiểu sản xuất từ các chất nitrate có trong nước tiểu), các hồng cầu (red blood cells, do máu) là chỉ dấu gián tiếp có nhiễm trùng. Nên lấy mẫu nước tiểu đầu tiên buổi sáng (first void) thì kết quả tốt hơn. Nước tiểu trong ngày có thể không có những chất kể trên ở mức phát hiện được bằng các que thử nước tiểu (urine test strip, dipstick test) vì không đủ cô đọng.
Niệu đạo có thể bị viêm do nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng thường gặp nhất là nhiễm trùng do đường tính dục (STD, sexually transmitted diseases); trước đây chúng ta gọi là bịnh phong tình (venereal diseases).
STD gồm những bịnh sau đây:
1) bịnh lậu (gonorrhea): do vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae. Trong các phương tiện thử nước tiểu tìm lậu, nucleic acid amplification testing (NAAT) là nhạy bén nhất.
2) một số vi khuẩn khác như Chlamydia trachomatis, Ureaplasma urealyticum được gọi là viêm niệu đạo không phải lậu (NGU)
Lậu có triệu chứng nhanh hơn sau khi giao hợp với người bịnh (3-4 ngày), rỏ ràng hơn (chảy mủ). Các vi khuẩn khác (NGU) có thể không có triệu chứng (16%), hay ít triệu chứng, thường chỉ có nước trong chảy ra từ niệu đạo; có thể định bịnh sau khi người bạn tình có triệu chứng nên đi khám bịnh.
Thường bịnh nhân không bị tiểu láu (đi tiểu hoài/ frequency) hay khó nín tiểu (urgency); hai dấu hiệu này chỉ về phía viêm bọng đái (cystitis) hoặc hay cùng với viêm tuyến tiền liệt (prostatitis).
Chữa trị:
a) Lậu (gonorrhea, do vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae), cần chữa bằng những kháng sinh như ceftriaxone 125mg IM (single dose); thuốc uống cefixime 400 mg PO (Các lựa chọn khác: cephalosporin, như ceftizoxime 500 mg IM, hay cefoxitin 2g chích IM với uống probenecid 1g PO, hay cefotaxime 500mg chích thịt (IM), hay một liều chích spectinomycin 2g (IM).
Những thuốc nhóm quinolon vì bị vi trùng kháng thuốc nhiều nhất là ở châu Á, vùng Thái Bình Dương không được cơ quan kiểm soát bịnh Mỹ CDC khuyến cáo dùng cho bịnh lậu nữa.(Như chỉ một liều duy nhất ciprofloxacin 500 mg [PO single dose], levofloxacin (TAVANIC) 250 mg [PO single dose], hay ofloxacin 400 mg [PO single dose]).
b) Viêm niệu đạo không phải lậu (non-gonococcal urethritis, NGU)
Theo CDC, nên dùng Azithromycin 1 gram; hay doxycycline 100mgx2 lần /ngày trong 7 ngày. Tuy nhiên, tỷ lệ thất bại khác cao sau khi chữa một đợt (nhất là đối với các vi khuẩn gây NGU như M. genitalum hay U. urealyticum).
Nếu triệu chứng vẫn dai dẳng, có thể nên gửi nước tiểu đi cấy để xem vi khuẩn nào, có phải gonorrhea hay không, có kháng thuốc hay không. Cũng có thể những nguyên nhân khác như ký sinh trùng T vaginalis (chữa bằng những kháng sinh như metronidazole hay tinidazole). Hay cần xét lại cách chữa trị những những viêm niệu đạo gây ra do các chủng loại Mycoplasma hay Ureaplasma species. Có thể thay vì dùng Azithromycin 1 gram chỉ 1 lần; thay bằng cách uống doxycyclin 100x2 lần/ngày x 7 ngày, hoặc Azithromycin x 5 (500mg ngày 1, sau đó 250mg/ngày trong 4 ngày).
Nói tóm lại:
-Các chuyên gia chữa cho vị thính giả đã nghĩ đến hầu hết những khía cạnh của vấn đề (viêm niệu đạo, viêm tiền liệt...), đang dùng đủ các trị liệu có thể áp dụng cho bịnh nhân. Cần theo dõi với họ để điều chỉnh theo tình huống. Nếu viêm tuyến tiền liệt (prostatitis), sẽ còn triệu chứng phiền phức trong tương lai, và cần bác sĩ theo dõi nhiều.
Genurin (Flavoxate) là thuốc giảm co thắt đường tiểu (urinary antispasmodics)
Myonal (nimesulide) là thuốc giảm viêm (NSAID) và giảm đau. Biến chứng: ói mửa,đau bụng, men gan tăng cao, chảy máu; không uống rượu lúc dùng thuốc (có thể gây bủn rủn, yếu ớt); không thấy dùng ở Mỹ.
Xatral (alfuzosin hydrochloride/Sanofi) là thuốc alpha 1-blocker, chữa tiền liệt phì đại lành tính (BPH, benign prostatic hypertrophy); phản ứng phụ là hạ áp huyết quá thấp, cẩn thận nếu đang uống thuốc chữa áp huyết cao. Thuốc loại Xatral XL (uống một lần/ ngày, tan chậm, “prolonged release Xatral XL” không được bẻ, cắn, nhai; phải uống nguyên viên thuốc). Thuốc có thể là giãn nở các mạch máu làm da mặt (hay chỗ khác) đỏ bừng và nóng (flushes).
Chú thích: alpha 1a blockers (alpha 1a adrenergic receptor): không làm tuyến teo lại mà làm giãn nở các cơ chung quanh tiền liệt và chung quanh cổ của bàng quang, làm nước chảy thông hơn.
Phản ứng phụ: chóng mặt (áp huyết thấp), nhức đầu, xáo trộn tiêu hoá, nghẹt mũi ( loại này cũng là thuốc dùng hạ huyết áp cao)
Vì thuốc cũng tác dụng trên cơ năng của mống mắt (iris,màng che của mắt phía trước thuỷ tinh thể điều tiết lượng ánh sáng vào mắt), làm cho cơ phụ trách giãn nở mống mắt yếu đi, thuốc có thể gây trở ngại cho bác sĩ giải phẫu cườm mắt hay glaucoma (nhãn áp quá cao). Lúc lấy thuỷ tinh thể bị đục ra ngoài trước khi nhét thuỷ tinh thể nhân tạo vào thay thế, vì con ngươi không nở ra đúng cách, phẫu thuật có thể khó khăn hơn và lành lâu hơn. Nếu bịnh nhân đang dùng thuốc tamsulosin (dù là mới dùng) phải cho bác sĩ giải phẫu mắt biết để đối phó với "hội chứng mống mắt yếu trong giải phẫu", intraoperative floppy iris syndrome [IFIS)
Một số bịnh nhân có thể bị chứng xuất tinh ngược. Lúc cao điểm tình dục, tinh dịch có thể không đi ra ngoài (xuất tinh) mà đi ngược vào bọng đái vì cơ tròn kiểm soát đường vào bọng đái không đóng lại (retrograde ejaculation).
-Ở người trẻ tuổi mạnh giỏi, với những kết quả thử nghiệm không có gì đặc biệt (theo như lời của bịnh nhân, nếu đúng; ví dụ thử nước tiểu bình thường ), điều quan trọng là tránh những thử nghiệm và trị liệu không cần thiết có thể tốn kém và gây những biến chứng, phản ứng phụ và lo âu, tệ hại hơn là các triệu chứng. Cũng như nhiều lần trước, theo tôi nghĩ, nếu không yên tâm hay có những triệu chứng không cải thiện với các trị liệu chuyên khoa, vị thính giả cần tìm cho mình một bác sĩ gia đình hay bác sĩ tổng quát xem xét lại hồ sơ, tìm hiểu về bịnh sử (ví dụ có "sex" với ai, người bạn tình có triệu chứng gì không, kiểu gì, có gây tổn thương cho niệu đạo hay không), về các kết quả khám nghiệm theo thời gian thay đổi như thế nào.
-Rất quan trọng, cần thực hành "an toàn tính dục" (safe sex) với những biện pháp như condom, nhất là nếu mình "gặp gỡ" nhiều bạn tình khác nhau.
Chúc vị thính giả may mắn.
Bác sĩ Hồ Văn Hiền
Ngày 7 tháng 10, năm 2018
Quý vị có thể xem và nghe lại các bài giải đáp trên mạng Internet ở địa chỉ voatiengviet.com
Quý vị muốn được giải đáp các thắc mắc về những vấn đề y học thường thức, xin gọi đến số (202) 205-7890, hoặc E-mail đến địa chỉ <vietnamese@voanews.com>.
