Một cuộc khảo sát về quan điểm của người dân đối với Trung Quốc trên 24 quốc gia cho thấy 67% người trưởng thành không có cảm tình với đất nước này và chưa tới 28% số người được hỏi cho biết có cảm tình với Trung Quốc. Ở hầu hết các quốc gia có thu nhập cao, quan điểm tiêu cực về Trung Quốc đều ở mức gần bằng hoặc cao nhất trong lịch sử.
Cuộc khảo sát của Trung tâm nghiên cứu Pew công bố ngày 27/7 thu thập ý kiến của hơn 27.000 người trưởng thành từ 24 quốc gia từ ngày 20/2 đến ngày 22/5 năm nay, tập trung vào ý kiến của những người được hỏi về một số vấn đề liên quan đến Trung Quốc và niềm tin của họ đối với nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình. Các quốc gia nổi bật trong cuộc khảo sát bao gồm các nền kinh tế tiên tiến ở Bắc Mỹ, Tây Âu và Châu Á Thái Bình Dương, và các nền kinh tế trung bình ở Châu Mỹ Latin và Châu Phi.
Các nhà phân tích nói với VOA rằng quan điểm tiêu cực về Trung Quốc ở nhiều quốc gia là do người ta coi Trung Quốc là mối đe dọa đối với lợi ích kinh tế và hệ thống quản trị của họ, cũng như tình hình nhân quyền ngày càng xấu đi ở Trung Quốc kể từ khi ông Tập Cận Bình lên nắm quyền.
Bà Zsuzsa Anna Ferenczy, trợ lý giáo sư tại Đại học Quốc gia Dong Hwa, hay NDHU ở Đài Loan, nói: “Tình hình nhân quyền ngày càng xấu đi ở Tân Cương và Hong Kong đã thúc đẩy các nước châu Âu thảo luận về cách họ có thể cân bằng lại mối quan hệ với Trung Quốc, và nó bao gồm các bước để họ ít tiếp xúc với Trung Quốc hơn”.
Các nhà nghiên cứu thực hiện cuộc khảo sát lưu ý rằng các sự kiện quốc tế lớn có thể ảnh hưởng đến quan điểm của mọi người về Trung Quốc. Bà Christine Huang, một cộng tác viên nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Pew, nói với VOA: “Chúng tôi đã đo lường được sự gia tăng đáng kể về quan điểm bất lợi đối với Trung Quốc ở nhiều quốc gia có thu nhập cao sau khi đại dịch COVID bùng phát.”
Hành động mâu thuẫn với mục tiêu
Khi được hỏi về vai trò của Trung Quốc trên thế giới, 71% số người được hỏi cho biết Bắc Kinh không đóng góp cho hòa bình và ổn định toàn cầu. Kết luận này được đưa ra giữa lúc Trung Quốc cố gắng tự đóng khung mình là “người kiến tạo hòa bình” trên toàn cầu bằng cách làm trung gian cho thỏa thuận hòa bình lịch sử giữa Iran và Ả Rập Xê-út và đưa ra kế hoạch hòa bình 12 điểm về cuộc chiến Ukraine vào đầu năm nay.
Bất chấp những nỗ lực của Bắc Kinh nhằm thể hiện mình là “người kiến tạo hòa bình toàn cầu”, một số chuyên gia lưu ý rằng việc Trung Quốc không giải quyết được tranh chấp lãnh thổ với một số quốc gia trái ngược với hình ảnh “người kiến tạo hòa bình” của họ.
Bà Sana Hashmi, một thành viên tại Tổ chức Trao đổi Đài Loan-Châu Á, hay TAEF, tại Đài Bắc, nói: “Có một khoảng cách giữa mục tiêu của chính Trung Quốc và hành động của họ trong cuộc sống thực.”
Thêm vào đó, 76% người cho rằng Trung Quốc không tính đến lợi ích của các nước khác khi xây dựng chính sách đối ngoại của mình và hơn một nửa số người được hỏi (57%) cho rằng Trung Quốc can thiệp vào công việc của các nước khác ở mức nhiều hoặc đáng kể. Tại Ý, quốc gia đang cân nhắc rời khỏi Sáng kiến Vành đai và Con đường trong những tháng gần đây, 82% số người được hỏi cho rằng Trung Quốc sẽ can thiệp vào công việc của các nước khác.
Về các quan điểm thuận lợi
Mặc dù quan điểm về Trung Quốc nói chung là tiêu cực, cuộc khảo sát cho thấy một số quốc gia có thu nhập trung bình vẫn có quan điểm tích cực về Trung Quốc, ngoại trừ Ấn Độ. Hơn một nửa số người được hỏi ở Kenya (72%), Nigeria (80%) và Mexico (57%) có quan điểm ủng hộ Trung Quốc.
Bà Huang từ Trung tâm Nghiên cứu Pew nói với VOA rằng các kết quả khảo sát trước đây cho thấy quan điểm về Trung Quốc có xu hướng ít tiêu cực hơn ở các quốc gia có GDP bình quân đầu người thấp hơn. Bà nói: “Ít người ở các quốc gia có thu nhập trung bình chỉ trích hành vi toàn cầu của Trung Quốc và nhiều người khác thấy sức hấp dẫn của ‘quyền lực mềm’ của Trung Quốc.”
Mặc dù có nhiều quan điểm tích cực hơn về Trung Quốc, nhưng tỷ lệ quan điểm tiêu cực vẫn tăng lên ở các quốc gia này trong vài năm qua.
Quan điểm tiêu cực về ông Tập
Cuộc khảo sát cũng cho thấy hầu hết trong số 24 quốc gia không tin vào khả năng “làm điều đúng đắn” của nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình khi nói đến các vấn đề toàn cầu. Ít nhất một nửa số người được hỏi ở hầu hết các quốc gia trên khắp Tây Âu, Bắc Mỹ và Châu Á Thái Bình Dương nói rằng họ không tin tưởng vào ông Tập Cận Bình, trong khi phần lớn người dân ở Indonesia, Kenya và Nam Phi bày tỏ sự tin tưởng vào sự lãnh đạo của ông Tập Cận Bình trên trường quốc tế.
Các nhà nghiên cứu nhấn mạnh rằng niềm tin của người dân vào ông Tập có liên quan mật thiết đến quan điểm của họ về Trung Quốc. Họ kết luận trong cuộc khảo sát: “Ở mỗi quốc gia được khảo sát, những người có quan điểm bất lợi về Trung Quốc thường ít tin tưởng vào chủ tịch Trung Quốc và ngược lại”.
Trong lúc Bắc Kinh đấu tranh để duy trì đà phục hồi kinh tế sau đại dịch, nhiều người coi Hoa Kỳ (42%) chứ không phải Trung Quốc (33%) là cường quốc kinh tế hàng đầu. Sự thay đổi cách nhìn nhận diễn ra rõ ràng hơn ở các quốc gia có thu nhập cao như Đức, Hà Lan và Thụy Điển, nơi tỷ lệ số người được hỏi coi Trung Quốc là nền kinh tế hàng đầu thế giới đã giảm hai con số.
Khi được hỏi quốc gia nào là mối đe dọa lớn nhất đối với Hoa Kỳ, 50% người Mỹ cho rằng Trung Quốc là mối đe dọa lớn nhất và trong số những người được hỏi này, hơn 70% cho rằng Trung Quốc gây ra “rất nhiều” mối đe dọa đối với nền kinh tế và an ninh quốc gia của Hoa Kỳ.
Nhìn chung, một số nhà phân tích cho rằng nhận thức của công chúng về Trung Quốc ở các quốc gia dân chủ có thể giúp định hình các chính sách liên quan, vì chính phủ cần đáp ứng các yêu cầu của công chúng. “Trong bối cảnh Châu Âu, áp lực từ công chúng đôi khi có thể thúc đẩy các chính phủ hình thành một chính sách vững chắc hơn đối với Trung Quốc, như chúng ta đã thấy ở Đức,” bà Ferenczy từ NDHU nói với VOA.
Bà Hashmi từ TAEF cho rằng nhận thức về Trung Quốc ở hầu hết các quốc gia Nam bán cầu được xác định bởi mức độ giao tiếp kinh tế của họ với Trung Quốc.
Diễn đàn