Nhật Bản lạnh nhạt với ý kiến mời Trung Quốc gia nhập Hiệp định thương mại xuyên Thái Bình Dương mà tân Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa rút chân, vì ngại rằng làm như thế sẽ tăng tiến ảnh hưởng của Bắc Kinh và giảm mất ‘tiêu chuẩn vàng’ cho các luật lệ thương mại.
Các giới chức chính phủ cũng không nhiệt tâm bắt đầu những cuộc thảo luận thương mại hai chiều với Washington, dù có ý kiến cho rằng không thể loại trừ khả năng các cuộc thương lượng như thế và dù ông Trump đã tuyên bố ủng hộ chiều hướng thỏa thuận song phương trong khuôn khổ các kế hoạch kinh tế “Nước Mỹ trên hết”.
Hiện nay, điều này khiến cho Thủ tướng Shinzo Abe không còn cách nào khác là tái cam kết sẽ thuyết phục ông Trump rằng Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) là lợi ích của cả Hoa Kỳ lẫn kinh tế toàn cầu. Tân Tổng thống Mỹ đã ký một lệnh hành pháp hôm thứ hai rút Mỹ ra khỏi TPP.
Được hỏi về một thỏa thuận thương mại Hoa Kỳ-Nhật Bản, ông Abe nói ông sẽ không dự đoán chính sách thương mại của ông Trump cho đến khi nào nội các của ông Trump được chuẩn nhận và những chính sách của Mỹ trở nên rõ ràng hơn.
Ngày 25 tháng 1, Australia và New Zealand cho biết họ hy vọng cứu TPP bằng cách khuyến khích Trung Quốc và những nước châu Á khác gia nhập. Chilê đã mời bộ trưởng các nước khác trong TPP cùng Trung Quốc, Hàn Quốc tham dự hội nghị thượng đỉnh vào tháng 3 năm nay để thảo luận làm thế nào tiến hành Hiệp định này. TPP không thể có hiệu lực nếu không có tham dự của Hoa Kỳ trừ phi thay đổi các qui luật, do đó thỏa thuận này hiện nay bị đóng băng.
Nhật Bản hy vọng TPP sẽ giúp đồng minh an ninh Washington trụ lại châu Á và lập ra một thể chế dựa trên luật lệ mà cuối cùng có thể thu hút sự tham gia của Trung Quốc. Ông Abe cũng cố gắng chào mời hiệp định 12 quốc gia này là một cơ chế thúc đẩy cải cách và tăng trưởng kinh tế trong nước.
Tuy nhiên mời Trung Quốc vào bàn thương thuyết về TPP hiện nay có nguy cơ tăng tiến sức mạnh của Bắc Kinh và làm suy yếu những qui luật thương mại của đối tác về những vấn đề từ bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và những nguyên tắc quản lý tiền tệ cho đến hỗ trợ cho các xí nghiệp quốc doanh.
Trung Quốc hiện chưa cho biết rõ có muốn gia nhập TPP hay không. Tuy nhiên Trung Quốc hiện đang thúc đẩy hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Vùng (RCEP) bao gồm 16 nước có những mục đích ít tham vọng hơn về những qui luật thương mại. Cho đến nay RCEP tiến triển chậm.
