Việc luận tội quyền Tổng thống Hàn Quốc, Han Duck-soo, vào thứ Sáu 27/12 đã đẩy đất nước vào tình trạng hỗn loạn chính trị hơn nữa, diễn ra chưa đầy hai tuần sau khi các nhà lập pháp luận tội Tổng thống Yoon Suk Yeol.
Các cuộc luận tội liên tiếp đình chỉ nhiệm vụ hai quan chức hàng đầu của đất nước là chưa từng có, và phó thủ tướng kiêm bộ trưởng tài chính, Choi Sang-mok, trở thành lãnh đạo lâm thời mới của Hàn Quốc. Sau khi nắm quyền, ông Choi nhanh chóng ra lệnh cho quân đội tăng cường khả năng sẵn sàng ngăn chặn các hành động xâm lược tiềm tàng của Triều Tiên và yêu cầu các nhà ngoại giao trấn an các đối tác chủ chốt như Hoa Kỳ và Nhật Bản.
“Việc luận tội (ông Han) hiện tạo ra cơ hội cho các mối đe dọa bên ngoài trong khi khiến các đối tác nước ngoài của Hàn Quốc xa lánh nước này khỏi cộng đồng toàn cầu”, Bà Duyeon Kim, một nhà phân tích cấp cao tại Trung tâm An ninh Hoa Kỳ Mới ở Washington nói.
Một cái nhìn về những diễn biến mới nhất về tình hình chính trị hỗn loạn của Hàn Quốc, bắt đầu với lệnh thiết quân luật ngắn ngủi của ông Yoon vào ngày 3 tháng 12.
Tại sao quyền lãnh đạo bị luận tội?
Thủ tướng Han Duck-soo, quan chức số 2 tại Hàn Quốc, đã trở thành quyền lãnh đạo sau khi quốc hội luận tội ông Yoon vào ngày 14 tháng 12 vì sắc lệnh thiết quân luật của ông đã đưa hàng trăm quân lính vào đường phố Seoul và gợi nhớ lại những ngày cai trị của quân đội vào những năm 1960-70.
Ông Han, một viên chức nhà nước lâu năm, đã cố gắng trấn an các đối tác ngoại giao lớn và ổn định thị trường. Nhưng ông đã vướng vào cuộc xung đột chính trị với Đảng Dân chủ đối lập tự do chính DP, đảng nắm giữ đa số trong quốc hội. Một nguyên nhân chính dẫn đến việc luận tội ông Han là việc ông từ chối chấp nhận yêu cầu của DP rằng ông phải ngay lập tức bổ nhiệm ba ghế thẩm phán còn trống tại Tòa án Hiến pháp để tăng cường sự công bằng và niềm tin của công chúng vào phán quyết của tòa về việc luận tội ông Yoon.
Việc khôi phục lại toàn bộ hội đồng gồm chín thành viên của tòa án là rất quan trọng vì phán quyết của tòa án nhằm bãi nhiệm ông Yoon cần có sự ủng hộ của ít nhất sáu thẩm phán, và một hội đồng đầy đủ có thể sẽ làm tăng triển vọng phế truất ông Yoon. Ông Han cho biết ông sẽ không bổ nhiệm các thẩm phán nếu không có sự đồng ý của lưỡng đảng, nhưng những người chỉ trích nghi ngờ rằng ông đang đứng về phía những người trung thành với ông Yoon tại Đảng Quyền lực Nhân dân cầm quyền, hay PPP, những người muốn thấy ông Yoon giành lại quyền lực.
Ông Choi Jin, giám đốc Viện Lãnh đạo Tổng thống có trụ sở tại Seoul, nói ông Han không có lý do chính đáng để phản đối việc bổ nhiệm các thẩm phán của tòa án. Nhưng ông lưu ý rằng DP không nên theo đuổi việc luận tội ông Han một cách vội vàng như vậy.
Những hậu quả ngoại giao nào có thể xảy ra?
Việc luận tội ông Han diễn ra khi Hàn Quốc nói với thế giới rằng mọi thứ đã trở lại bình thường sau thiết quân luật, gây lo ngại cho các nước láng giềng, làm gián đoạn hoạt động ngoại giao cấp cao và làm rung chuyển thị trường tài chính.
Chiêu thiết quân luật của ông Yoon đã khiến các nhà hoạch định chính sách ở Hoa Kỳ, Nhật Bản và Châu Âu bối rối vì ông là đối tác ngoại giao chủ chốt của họ trước những thách thức chung bao gồm sự quyết đoán của Trung Quốc, các mối đe dọa hạt nhân của Triều Tiên và các lỗ hổng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
“Hàn Quốc hiện đang trong một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng hơn nhiều về lãnh đạo và quản lý. Mưu đồ chính trị của DP thực sự đang đặt nền kinh tế và an ninh quốc gia của đất nước vào nguy cơ nghiêm trọng”, bà Duyeon Kim nói. “Ông Han có kinh nghiệm và uy tín để giải quyết cả khủng hoảng an ninh và tài chính nếu chúng phát sinh trong bối cảnh bất ổn chính trị của Hàn Quốc”.
Ông Choi Jin nghi ngờ rằng quyền lãnh đạo Choi sẽ dễ dàng tham gia vào hoạt động ngoại giao với các nhà lãnh đạo thế giới. “Chúng ta sẽ phải chịu sự ô nhục trên trường quốc tế và uy tín quốc tế của chúng ta sẽ giảm mạnh”, ông nói. “Những tác động tiêu cực đến nền kinh tế, văn hóa và tất cả các lĩnh vực khác có thể sẽ diễn ra một cách âm thầm và sâu rộng”.
Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?
Đảng cầm quyền lập luận rằng việc luận tội ông Han là “không hợp lệ” vì nó được thông qua với đa số phiếu đơn giản trong quốc hội gồm 300 thành viên, không phải là đa số hai phần ba như PPP tuyên bố.
Không có luật cụ thể nào về việc luận tội một quyền tổng thống và PPP đã đệ đơn lên Tòa Hiến pháp yêu cầu xem xét lại cuộc bỏ phiếu.
Không rõ khi nào tòa án sẽ ra phán quyết về yêu cầu đó. Tòa án Hiến pháp có tối đa 180 ngày để xác định xem có nên duy trì việc luận tội cả ông Yoon và ông Han hay không, mặc dù quyết định của họ dự kiến sẽ được đưa ra sớm hơn.
Ông Han gọi việc luận tội mình là “đáng tiếc” nhưng cho biết ông tôn trọng quyết định của quốc hội.
Tòa án đã có phiên tòa sơ thẩm đầu tiên về vụ án ông Yoon vào thứ Sáu 27/12. Nếu ông Yoon bị cách chức, một cuộc bầu cử toàn quốc để tìm người kế nhiệm ông phải diễn ra trong vòng 60 ngày. Ông Yoon và những người khác phải đối mặt với các cuộc điều tra riêng biệt của các cơ quan điều tra về cáo buộc họ đã phạm tội nổi loạn, lạm dụng quyền lực và các tội danh khác liên quan đến sắc lệnh thiết quân luật.
Theo các cuộc khảo sát, lãnh đạo Đảng Dân chủ, Lee Jae-myung, là ứng cử viên sáng giá nhất để giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống bổ sung có thể xảy ra trong trường hợp ông Yoon bị phế truất. Nhưng ông Lee có những vấn đề pháp lý riêng và có thể bị cấm tranh cử tổng thống nếu tòa phúc thẩm và tòa án tối cao duy trì bản án của tòa án cấp dưới về tội vi phạm luật bầu cử hồi tháng 11.
Nếu ông trở thành tổng thống, các phiên tòa xét xử ông sẽ dừng lại vì luật pháp Hàn Quốc trao cho tổng thống đương nhiệm quyền miễn trừ khỏi hầu hết các vụ truy tố hình sự.
Diễn đàn