Mùa hè năm 2023 đang phá kỷ lục những lần phá kỷ lục.
Gần như mọi tổ chức theo dõi khí hậu lớn đều tuyên bố tháng 6 năm nay là tháng 6 nóng nhất từ trước đến nay. Sau đó, ngày 4 tháng 7 trở thành ngày nóng nhất thế giới, mặc dù không chính thức, theo Máy phân tích Khí hậu của Đại học Maine, nhưng bị phá kỷ lục ngay trong ngày 5 và ngày 6 tháng 7. Tiếp theo là tuần lễ nóng nhất, chính thức hơn một chút, được Tổ chức Khí tượng Thế giới và Cơ quan Khí tượng Nhật Bản ghi vào sổ sách.
Một mùa hè với những kỷ lục thời tiết khắc nghiệt chiếm ưu thế trên các bản tin, các nhà khí tượng học và nhà khoa học cho biết những kỷ lục như thế này mang đến một cái nhìn thoáng qua về bức tranh toàn cảnh: một hành tinh đang nóng lên do biến đổi khí hậu. Đó là một bức tranh có màu đỏ và tím rực rỡ tượng trưng cho sức nóng trên bản đồ thời tiết hàng ngày trực tuyến, trên báo và trên truyền hình.
Ngoài bản đồ và những con số là những tác hại thực sự gây tử vong. Cho đến nay, hơn 100 người đã chết trong các đợt nắng nóng ở Hoa Kỳ và Ấn Độ trong mùa hè này.
Ông Russell Vose, giám đốc nhóm phân tích khí hậu của Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia NOAA cho biết, kỷ lục rất quan trọng đối với những người thiết kế cơ sở hạ tầng và làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp vì họ cần lập kế hoạch cho những tình huống xấu nhất. Ông cũng chủ tọa một ủy ban về kỷ lục quốc gia.
Trong 30 ngày qua, gần 5.000 kỷ lục về nhiệt độ và lượng mưa đã bị phá vỡ hoặc suýt soát ở Hoa Kỳ và hơn 10.000 kỷ lục được thiết lập trên toàn cầu, theo NOAA. Chỉ riêng các thành phố và thị trấn của tiểu bang Texas (Mỹ) đã lập ra 369 kỷ lục nhiệt độ cao hàng ngày kể từ ngày 1 tháng 6 năm nay.
Kể từ năm 2000, Hoa Kỳ đã lập gấp đôi kỷ lục về nhiệt độ so với kỷ lục về lạnh.
Ông Gavin Schmidt, giám đốc Viện Nghiên cứu Vũ trụ Goddard của NASA, người lưu giữ hồ sơ khí hậu của cơ quan, nói: “Các kỷ lục có từ cuối thế kỷ 19 và chúng ta có thể thấy rằng nhiệt độ đã tăng lên mỗi thập niên. “Những gì đang xảy ra hiện nay chắc chắn làm tăng khả năng năm 2023 sẽ là năm nóng nhất được ghi nhận. Tính toán của tôi cho thấy rằng, ngay bây giờ, cơ hội là 50-50.”
Khu vực địa lý càng lớn và khoảng thời gian thiết lập các kỷ lục càng dài thì các điều kiện càng có nhiều khả năng đại diện cho biến đổi khí hậu hơn là thời tiết hàng ngày. Vì vậy, tháng 6 nóng nhất toàn cầu “rất khó xảy ra” nếu không có biến đổi khí hậu, trái ngược với kỷ lục hàng ngày của một thành phố, nhà khí hậu học tiểu bang Texas, John Nielsen-Gammon, cho biết.
Tuy nhiên, một số chi tiết cụ thể của địa phương rất đáng chú ý: Thung lũng Chết đã trải qua mùa hè này với nhiệt độ nóng nhất trong lịch sử hiện đại, mặc dù kỷ lục 56,7 độ C đó đang bị tranh cãi.
Phoenix đã gây chú ý trong số các thành phố lớn của Hoa Kỳ vào ngày 18/7 khi đánh dấu ngày thứ 19 liên tiếp có nhiệt độ cực cao liên tiếp: trên 43,3 độ C. Việc này tiếp tục diễn ra, đạt đến ngày thứ 22 liên tiếp vào hôm 21/7. Nhiệt độ ban ngày đi kèm với nhiệt độ ban đêm kéo dài kỷ lục không bao giờ xuống dưới 32,2 độ C.
Nhưng những con số có thể sai sót trong những gì chúng mô tả.
Ông Chris Field, nhà khoa học khí hậu của Đại học Stanford, người đồng chủ trì một phúc trình đột phá của Liên hiệp quốc vào năm 2012, cảnh báo về sự nguy hiểm của thời tiết khắc nghiệt do biến đổi khí hậu, nói rằng cộng đồng khoa học “không thực sự có vốn từ vựng để truyền đạt cảm giác”.
Nhà khoa học khí hậu Natalie Mahowald của Đại học Cornell cho biết, hãy coi các số liệu thống kê riêng lẻ như những nét vẽ trong bức tranh về khí hậu thế giới. Đừng cố định vào bất kỳ con số cụ thể nào.
Bà và các nhà khoa học khí hậu khác cho biết sự nóng lên trong thời gian dài do đốt than, dầu và khí đốt tự nhiên là nguyên nhân chính khiến nhiệt độ tăng lên, cùng với sự gia tăng không thường xuyên do sự nóng lên tự nhiên của El Nino trên khắp các vùng của Thái Bình Dương, giống như hành tinh đang trải qua trong năm nay.
El Nino là hiện tượng nóng lên tạm thời tự nhiên của các vùng ở Thái Bình Dương, làm thay đổi các kiểu thời tiết trên toàn thế giới và tăng thêm nhiệt độ. Một El Nino hình thành vào tháng 6 năm nay và các nhà khoa học nói rằng hiện tượng này có vẻ mạnh. Trong ba năm qua, người bạn mát mẻ của El Nino, là La Nina, đã làm giảm bớt một chút sức nóng mà con người đang gây ra.
Ông Mahowald cho biết một siêu El Nino đã làm nhiệt độ toàn cầu tăng vọt vào năm 1998, sau đó là hiện tượng ấm lên ít hơn và thậm chí một số nhiệt độ không đổi trong vài năm cho đến khi xảy ra El Nino lớn tiếp theo.
Bà nói rằng thời tiết sẽ không trở nên tồi tệ hơn mỗi năm và cũng chớ dự kiến như thế, nhưng nó sẽ tăng cường trong thời gian dài.
Ông Richard Rood của Đại học Michigan từng viết blog về hồ sơ khí hậu cho Weather Underground, nhưng vào năm 2014, ông phát chán vì những điều kiện khắc nghiệt liên tục xảy ra và đã dừng lại.
Ông đề cập đến nhu cầu mọi người phải thích nghi với một thế giới ấm hơn và nghiêm túc trong việc cắt giảm lượng khí thải gây ra thời tiết nóng hơn, khắc nghiệt hơn.
NOAA theo dõi các quan sát thời tiết từ hàng chục nghìn trạm trên khắp Hoa Kỳ và các tính toán toàn cầu của nó kết hợp dữ liệu từ hơn 100.000 trạm, ông Vose cho biết.
Khi những kỷ lục xuất hiện, cơ quan sẽ kiểm tra chất lượng của chúng và tính toán những con số phù hợp với lịch sử. Ông Vose nói, Trung tâm Thông tin Môi trường Quốc gia của NOAA ở North Carolina là nơi xử lý các hồ sơ quốc gia, trong khi các văn phòng Dịch vụ Thời tiết Quốc gia địa phương xử lý những hồ sơ đó cho từng thành phố.
Một ủy ban quốc tế đặc biệt giải quyết các kỷ lục thế giới, đôi khi các nhà khoa học không đồng ý về độ tin cậy của dữ liệu 100 năm tuổi này. Những bất đồng đó bắt nguồn từ những câu hỏi như xác định nhiệt độ nóng nhất được ghi nhận trên Trái đất.
Xác thực hồ sơ cần có thời gian. Ông Vose cho biết do tồn đọng các sự kiện thời tiết khắc nghiệt cần phân tích, các quan chức vẫn chưa hoàn thành việc phê duyệt các kỷ lục 54,4 độ C từ năm 2020 và 2021 tại Thung lũng Chết.
Ông Victor Gensini, nhà khoa học khí hậu của Đại học Northern Illinois, cho biết bức tranh lớn hơn mới là vấn đề quan trọng.
Ông nói: “Có nhiều chỉ dấu rõ ràng là chúng ta không sống trong cùng loại khí hậu mà chúng ta đã sống.”
Diễn đàn