Các giới chức Philippines cho biết có nhiều hy vọng là vụ kiện trọng tài của nước họ chống lại Trung Quốc về vụ tranh chấp chủ quyền lãnh thổ ở Biển Đông sẽ được quyết định vào tháng tư hoặc tháng năm. Thông tín viên Simone Orendain của đài VOA tường thuật từ Manila.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Philippines Charles Rose hôm nay cho biết các giới chức ở Manila dự đoán Toà Trọng tài Thường trực ở Hague sẽ đưa ra phán quyết vào tháng tư hoặc tháng 5.
Trung Quốc không tham gia vụ kiện, nhưng ông Jose nói quyết định của toà án sẽ có hiệu lực, bất kể phán quyết của họ như thế nào.
"Toà án này còn nói với Trung Quốc rằng quyết định của họ có tính cưỡng hành đối với cả Philippines lẫn Trung Quốc. Cho nên Philippines và các nước khác đang kêu gọi Trung Quốc tôn trọng quyết định sắp được đưa ra của toà án này."
Tháng giêng năm 2013, Philippines đã nộp đơn kiện về điều mà họ gọi là “yêu sách thái quá” của Trung Quốc đối với hầu như toàn bộ Biển Đông.
Philippines nêu ra đường 9 đoạn, thường được gọi là đường lưỡi bò, mà Trung Quốc vạch ra để đòi chủ quyền vùng biển trải dài từ đảo Hải Nam ở mạn bắc cho tới vùng biển ngoài khơi Malaysia ở phía nam.
Manila cũng muốn tòa án xác định vấn đề là một số thực thể đất đai mà họ nói là nằm trong khu vực đặc quyền kinh tế của họ là đá hay đảo.
Trung Quốc tuyên bố họ không tham gia vụ kiện với lập luận là khi họ ký Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển họ đã không chấp nhận cơ chế giải quyết tranh chấp của công ước này.
Điều này đã được Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị nhắc lại hồi tuần trước khi ông diễn thuyết tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế ở Washington.
Ông Vương Nghị cũng nói Philippines đã không tuân hành luật lệ quốc tế khi không chịu họp tay đôi với Trung Quốc để tìm cách giải quyết những sự bất đồng ở Biển Đông mà lại “đưa vấn đề ra trước toà án quốc tế.”
Hồi đầu tuần này, Ngoại trưởng Philippines Albert del Rosario tuyên bố Philippines và Trung Quốc đã có “vô số các cuộc họp” để tìm cách giải quyết vấn đề, “nhưng không có kết quả gì.”
Ông Jay Batongbacal, giáo sư luật biển của Viện Nghiên cứu Luật pháp Quốc tế của Đại học Philippines, cho biết toà án có phần chắc sẽ đưa ra phán quyết có lợi cho Philippines đối với một số vấn đề trong 15 vấn đề mà Philippines nêu ra. Ông nói rất có thể là toà án sẽ ra phán quyết cho rằng đường lưỡi bò của Trung Quốc là bất hợp pháp, và trong trường hợp đó Trung Quốc sẽ phải tìm cách thuyết phục thế giới là những gì mà họ đã làm là chính đáng.
"Vấn đề sẽ thực sự nằm ở phía Trung Quốc…Họ sẽ phải tiếp tục biện minh, mỗi khi có cơ hội, cho tất cả những gì mà họ làm ở Biển Đông, nhất là những hành động rõ ràng là trái ngược với phán quyết. Cho nên họ sẽ gặp nhiều khó khăn hơn để thuyết phục thế giới là những hành động của họ hay những hoạt động của họ là chính đáng."
Giáo sư Batongbacal cũng nói rằng Philippines sẽ phải tiếp tục “gây áp lực đối với Trung Quốc” để họ thay đổi cách hành xử và chính sách để phù hợp với quyết định của toà án Liên Hiệp Quốc.
Ông cho biết thêm rằng toà án sẽ không buộc Trung Quốc dỡ bỏ những hòn đảo nhân tạo mà họ xây dựng hồi gần đây ở Biển Đông, nhưng toà án có thể đưa ra một tuyên bố cho rằng việc xây đảo là “không phù hợp với nghĩa vụ của Trung Quốc theo luật quốc tế” vì nó được thực hiện trong lúc vụ kiện đang tiến hành và trên cơ bản là phương hại tới quyền của các bên trong vụ kiện.
