Nguyên do và chiều hướng các cuộc biểu tình tại Ai Cập

VOA: Xin nói các lý do dẫn đến các cuộc biểu tình ở Cairo và các thành phố khác của Ai Cập?

Ông Stephen Cook: Đây là kết quả của nhiều năm bực bội và chán nản bị dồn nén. Trong vòng năm sáu năm qua, Ai Cập vẫn thường có biểu tình, nhưng lần này nó xuất phát từ ngày kỷ niệm của cảnh sát 25 tháng 1, cộng với tình hình tại Tunisia, khiến cho nhân dân Ai Cập có thêm động lực và một cảm giác rằng một lãnh đạo A-rập có thể bị loại bỏ quyền lực bằng sức mạnh nhân dân, là chuyện có thể xảy ra.

VOA: Tại sao lần này biểu tình có vẻ vững mạnh hơn trong khi những lần biểu tình trước đây thì chết yểu và nhanh chóng bị chính quyền dẹp bỏ?

Ông Stephen Cook: Tôi nghĩ chế độ hiện nay tại Ai Cập vẫn trông đợi lần này biểu tình chỉ là chuyện xảy ra trong ngày và mọi thứ sẽ trở lại bình thường giống như cũ. Nhưng có lẽ các cuộc biểu tình ở Tunisia kéo dài suốt tháng đã làm cho nhiều người Ai Cập có quyết tâm hơn và cũng muốn làm y như vậy.

VOA: Ở những nước như Jordan, Yemen và Libăng cũng có những cuộc biểu tình tương tự để đòi cơm ăn áo mặc, thất nghiệp, giá cả sinh hoạt tăng. Điều gì đã dẫn đến những sự phản đối dồn dập như thế?

Ông Stephen Cook: Chúng ta nên tách riêng Libăng vì tình hình tại đây có tính cách đặc thù. Trên khắp Trung đông, giống như Yemen, người dân đã chán ngán với các chế độ toàn trị và khinh bỉ giới lãnh đạo. Tại Ai Cập, kinh tế không là lý do quan trọng, mặc dù có những khẩu hiệu liên quan đến kinh tế; tại đây người ta muốn có một xã hội tự do hơn.

VOA: Tại Ai Cập, ông Mohammed El Baradei, một người mạnh mẽ chống đối chế độ đã trở về nước. Có phải sự trở về này châm dầu thêm cho các cuộc biểu tình chống chính phủ?

Ông Stephen Cook: Sự trở về của ông El Baradei rất quan trọng. Nếu ông có thể lãnh đạo những nhóm biểu tình rời rạc và nhiều xu hướng trên đường phố, ông ta sẽ có thể tạo cho phong trào này một sự đoàn kết và trở thành một trung tâm điểm cho cải cách và thay đổi; trở thành một thách thức lớn cho chế độ.

Trong khi đó, chính quyền đã gán cho các cuộc biểu tình này là do Muslim Brotherhood, một nhóm Hồi giáo đối lập lớn, giật giây. Mục đích là để nhận được sự ủng hộ của Hoa Kỳ và có lý do để mạnh tay đàn áp.

Nhưng trong thực tế phong trào này chỉ do một luật gia thế tục lãnh đạo và chỉ muốn cải cách. Do đó, sự trở về của ông El Baradei là một diễn biến quan trọng.

VOA: Phải chăng Hoa Kỳ đang mắc kẹt vì ở vào thế đứng giữa Tổng thống Hosni Mubarak và người biểu tình?

Ông Stephen Cook: Tôi nghĩ chính quyền của Tổng thống Obama khó xử với Ai Cập hơn là với Tunisia, nhưng đến lúc nào đó cũng phải tôn trọng nguyên tắc.

Cách mà Bộ Ngoại giao Mỹ xử lý đối với tình hình Ai Cập khiến tôi thất vọng. Kêu gọi các bên tự chế trong khi rõ ràng là một bên không hề tự chế. Kêu gọi chế độ phải cải cách trong lúc này thì không còn hợp thời nữa.