Theo các hãng thông tấn quốc tế, Ratko Mladic là tội phạm quốc tế bị săn lùng khẩn trương nhất suốt 15 năm nay cuối cùng đã sa lưới.
Mladic bị bắt sáng sớm ngày 26-5-2011 tại làng quê hẻo lánh Lazarevo thuộc tỉnh Voivodine ở phía Bắc Serbia. Khi bị cơ quan an ninh Serbia đến bắt, viên trung tướng nguyên là Tổng tham mưu trưởng quân đội Serbia này không kháng cự. Mladic không cải trang, cũng không để râu rậm để gây khó khăn cho việc nhận diện. Sức khỏe Mladic khá, duy một tay hơi bị liệt, sau một cơn nhồi máu cơ tim nhẹ hơn 10 năm trước.
Mladic bị Toà án hình sự quốc tế ở La Haye, Hà Lan, truy tố và truy nã từ năm 1995 về tội giết người hàng loạt - tội ác diệt chủng chống nhân loại. Theo tòa án này, Mladic chịu trách nhiệm chính về cái chết bi thảm của 7 ngàn rưởi đến 8 ngàn thường dân phần lớn theo Hồi giáo, trong những cuộc thanh trừng chủng tộc kinh hoàng ở Kosovo, từ năm 1992 đến năm 1995. Các báo châu Âu và thế giới gọi Mladic là tên «đồ tể của vùng Balkan» vì cuộc tàn sát ở Srébrénica khi bao vây vùng Sarajevo là cuộc diệt chủng lớn nhất từ sau cuộc Thế chiến thứ hai.
Mladic sinh năm 1942, bố là đảng viên cộng sản dưới thời nhà lãnh đạo cộng sản Tito. Mladic nhập ngũ năm 1961, khi 19 tuổi, vào đảng cộng sản khi 23 tuổi, là đảng viên cho đến năm 1990, khi đảng CS Nam Tư tự giải thể. Dưới thời Tito, Mladic là Tư lệnh lữ đoàn với cấp bậc đại tá trong Quân đội Nhân dân Nam Tư. Sau khi Nam tư tan vỡ ra thành nhiều nước là Serbia, Croatia, Montenegro, Kosovo… Mladic được cử làm Phó tư lệnh quân đoàn Pristina ở Kosovo, đàn áp các cuộc nổi dậy của người Croatia, Albania, Bosnia ở vùng này. Tháng 10-1991 Mladic được thăng thiếu tướng, tháng 4-1992 thăng trung tướng, là Tổng tham mưu trưởng kiêm phó Tư lệnh của quân đội nước Cộng hòa Serbia.
Sau khi bị Tòa án quốc tế truy tố, Mladic lẩn trốn, được bộ hạ cũ che chở, khi thì ở thành phố, sau di chuyển trong các vùng nông thôn hẻo lánh, Trong nhân dân Serbia, lưu truyền những chuyện ly kỳ được thêu dệt để gây ấn tượng về con người bị cả châu Âu truy nã này. Nào là Mladic từng đi xem các trận bóng đá quốc tế, luôn có 6 cận vệ ở quanh; nào là Mladic đã để râu rất rậm và dài, không ai có thể nhận ra ; nào là rằng Mladic đã sang nước Nga với hộ chiếu giả do có nhiều bạn cũ rất hân nguyên là sỹ quan của Hồng quân…
Khi Mladic bị bắt giữ, chính tổng thống Serbia Boris Tadic báo tin quan trọng này trong cuộc họp báo quốc tế, trong khi tội phạm đang truy nã bị bắt thường được Chưởng lý của tòa án hình sự công bố. Các báo Pháp, Anh, Hoa Kỳ… đều phỏng đoán đây là một hành động thức thời của chính phủ Serbia nhằm thỏa mãn yêu cầu của khối Liên hiệp châu Âu (EU) để Serbia sớm được công nhận là thành viên của khối này.
Hiện Mladic đang chờ ra trước vành móng ngựa của Toà án hình sự quốc tế để cùng được hỏi cung với Radovan Karadzic, nhà lãnh đạo Serbia, cấp trên của Mladic, từng là tổng thống Serbia từ 1992 đến 1996, bị bắt 2 năm trước, cũng bị truy tố về tội diệt chủng chống nhân loại.
Trước Karadzic và Mladic, nguyên lãnh tụ cộng sản, từng là tổng thống Liên bang Nam Tư (từ 1997 đến 2000) Slobodan Milosevic đã bị giải ra Tòa án hình sự quốc tế La Haye từ tháng 3-2001 cũng về tội diệt chủng chống nhân loại. Milosevic chết ngày 11-3-2006 trong trại giam quốc tế, khi cuộc xét xử đang diễn ra và chưa tuyên án. Milosévic từng là cấp trên, cũng là đồng chí cộng sản của Karadzic và Mladic.
* Blog của Nhà báo Bùi Tín là blog cá nhân. Các bài viết trên blog được đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường của Chính phủ Hoa Kỳ.
(Xin bấm vào các ô có dấu '+' trên các năm và vào những tấm hình để xem thêm chi tiết)
