Tập đoàn quân nhân cầm quyền Thái Lan vừa công bố một hiến pháp tạm thời cho phép quân đội giữ lại nhiều quyền hành rộng rãi. Và tham mưu trưởng quân đội, hiện đang nắm toàn quyền kiểm soát hành pháp và lập pháp, có thể trở thành thủ tướng kế tiếp của vương quốc này. Từ Bangkok, thông tín viên VOA Steve Herman gửi về bài tường thuật sau đây.
Hiến pháp tạm thời của Thái Lan sẽ hợp thức hóa cuộc đảo chính ngày 22 tháng 5 và có trên thực tế sẽ dành cho tập đoàn cầm quân nhân quyền tối thượng trong các lãnh vực chính trị và tư pháp.
Lên nắm quyền trong một cuộc đảo chính cách đây 2 tháng, quân đội sẽ đích thân chọn một cơ quan lập pháp 220 thành viên thay thế Hạ viện và Thượng viện, và cơ quan này sau đó sẽ chọn ra một thủ tướng và nội các. Bất kỳ ai nắm một chức vụ chính trị trong một đảng đang hoạt động sẽ bị loại ra khỏi nhóm các nhà lập pháp mới này.
Các thành viên của cơ quan lập pháp mới được thành lập phải trên 40 tuổi và chưa hề bị bãi chức ra khỏi một chức vụ nào trước đây trong chính phủ vì “tham nhũng, gian lận hay có hành vi sai trái.”
Tuy nhiên, một cố vấn kinh tế cho chính phủ quân nhân là cựu bộ trưởng tài chính Narongchai Akransanee, nói có phần chắc sẽ dẫn tới các cuộc bầu cử vào tháng 10 năm tới.
“Thời biểu là như thế này, nay ta có một hiến pháp tạm thời: tên tuổi của các thành viên của nghị viện lập pháp quốc gia NLA, sẽ được thông báo có phần chắc trong vòng 2 tuần nữa và chính phủ sẽ được thành lập sau đó ... Và như Tướng Prayuth nói chính phủ với sự tham gia của quân đội sẽ thành hình dứt khoát vào tháng 9.”
Hôm qua, Quốc vương Thái Lan 86 tuổi được kính nể đã chính thức chấp thuận hiến pháp tạm thời trong một buổi lễ với Tướng Prayuth Chan-ocha, tham mưu trưởng quân đội. Buổi lễ, diễn ra tại thành phố Hua Hin ven biển, đem lại thêm tính chính đáng cho cuộc đảo chính qua việc chấp thuận những luật lệ mới do quân đội soạn thảo.
Trong những tháng tới đây, cơ quan lập pháp tạm thời của tập đoàn cầm quyền dự trù sẽ chọn ra một ủy ban soạn thảo một bản hiến pháp mới, văn bản này sẽ được đệ trình lên ủy ban cải cách mới để thông qua.
Trong khi đó, có nhiều đồn đoán là Tướng Prayuth sẽ được bầu làm thủ tướng.
Một phó thủ lãnh tập đoàn cầm quyền và một cố vấn pháp lý cho chính phủ quân nhân không loại trừ khả năn đó, và nói rằng việc chọn lựa sẽ tùy thuộc vào quốc hội tạm quyền.
Kế hoạch cải cách của tập đoàn cầm quyền phần lớn đáp ứng các yêu cầu của người biểu tình ở Bangkok đã chiếm đóng nhiều nơi ở thủ đô trong nhiều tháng với cố gắng lật đổ thủ tướng lúc đó là bà Yingluck Shinawatra. Những người đứng đầu các cuộc biểu tình đã đòi có một ủy ban được bầu ra để cai quản đất nước và thực thi các cải cách chính trị sâu rộng, trước khi tổ chức các cuộc bầu cử mới.
Những người chỉ trích bản hiến pháp mới tạm thời ở Thái Lan đã tỏ ra thầm lặng một cách dễ hiểu, bởi vì quân đội có quyền triệu tập bất cứ ai đưa ra các bình luận bị cho là mang tính chính trị hoặc có thể gây bạo động.
Các cơ quan truyền thông địa phương đang hoạt động dưới sự kiểm duyệt gắt gao nhất từ mấy chục năm này.
Phát biểu với đài VOA qua Skype, một thành viên của tổ chức Sinh viên Thái đấu tranh cho Dân chủ, nói rằng nhóm hoạt động bí mật của ông sẽ không đầu hàng trước các sắc lệnh phản dân chủ của tập đoàn cầm quyền.
Tự xưng là “Rick Lee,” sinh viên đại học ở Bangkok này mô tả hiến pháp mới là được áp đặt bởi một “hệ thống các nhà độc tài.”
“Tập đoàn quân nhân cầm quyền mới nhất này vẫn còn duy trì của hiến pháp và tự do. Nhưng ngay lúc này, giá trị của hệ thống kiểm tra và cân đối theo đúng hiêán pháp, cùng các quyền tự do đã không còn nữa. Thực là vô lý khi họ làm như thế này bởi vì nó có nghĩa là chúng ta trở lại tình trạng giống như ở Miến Điện dưới sự cai trị của quân đội. Đây là một bước giật lùi khổng lồ cho sự phát triển dân chủ ở nước này.”
Những người khác bày tỏ sự chống đối – phần lớn qua những lời bình luận không ghi tên đăng trên mạng truyền thông xã hội hôm này – ta thán về điều họ gọi là một cú đánh vào nền dân chủ. hiến pháp cũng bị coi là một hành động của tập đoàn nhằm bảo đảm quyền lực chính trị sẽ nằm trong tay giới thượng lưu bảo hoàng và bảo thủ.
Tập đoàn cầm quyền, với danh xưng chính thức là Hội đồng Hòa bình và Trật tự Quốc gia, lập luận rằng hiến pháp tạm thời “sẽ góp phần giải quyết cuộc khủng hoảng và đưa tình hình trở lại bình thường, vãn hồi an ninh, đoàn kết và giải quyết các vấn đề kinh tế.”
Và hội đồng cải cách sẽ phác thảo “các quy định chính trị để ngăn chặn và trấn át tham nhũng và điều tra những vụ lạm dụng quyền thế của nhà nước trước khi giao phó sứ mạng cho chính phủ và những người đại diện mới.”
Kể từ khi chấm dứt chế độ quân chủ chuyên chế vào năm 1932, Thái Lan đã trải qua những vụ quân đội lật đổ chính quyền dân sự thường xuyên. Các tướng lãnh hoặc quyết định tư pháp đã lật đổ 3 chính phủ kể từ năm 2006.
Các đảng phái được nhà tỷ phú Thaksin Shinawatra hậu thuẫn đã thắng 5 cuộc tổng tuyển cử vừa qua ở Thái Lan. Ông Thaksin bị lật đổ khỏi chức thủ tướng trong một cuộc đảo chính năm 2006.
Các giới chức trong tập đoàn cầm quyền nói họ muốn bảo đảm rằng chính sự Thái Lan vĩnh viễn thoát khỏi ảnh hưởng của ông Thaksin. Ông này đã bị một hội đồng do quân đội chỉ định cáo buộc về tội tham nhũng và có thể bị tù nếu ông trở về Thái Lan sau khi tự ý sống lưu vong.
Người em gái của ông, bà Yingluck Shinawatra, bị buộc rời khỏi chức thủ tướng trong năm nay sau 6 tháng biểu tình phản đối ở Bangkok.
Sau khi bà Yingluck bị lật đổ, Tướng Prayuth đã công bố thiết quân luật và đích thân lên nắm toàn quyền.
Kể từ sau cuộc đảo chính không đổ máu, hàng ngàn người đã bị triệu tập để thẩm vấn và bị tạm giam. Đa số những người bị nhắm làm mục tiêu bị coi là các đồng minh của gia đình Shinawatra hay những người chỉ trích quân đội, hoặc các luật lệ gắt gao về khinh quân của Thái Lan.
Tướng Prayuth biện minh rằng việc thực hiện cuộc đảo chính là một quyết định cần thiết giữa một thời kỳ bế tắc chính trị kéo dài và nói rằng quân đội nay sẽ cải thiện mô hình chính trị của Thái Lan và “đem hạnh phúc trở lại cho nhân dân.”
