Trung Quốc sẽ tăng chi tiêu quốc phòng 7,2% trong năm nay, đẩy mạnh ngân sách quân sự vốn đã tăng hơn gấp đôi dưới thời Chủ tịch Tập Cận Bình trong 11 năm cầm quyền giữa lúc Bắc Kinh có lập trường cứng rắn hơn với Đài Loan, theo các báo cáo chính thức ngày 5/3.
Mức tăng này phản ánh tỷ lệ được trình bày trong ngân sách năm ngoái và một lần nữa cao hơn nhiều so với dự báo tăng trưởng kinh tế của chính phủ trong năm nay.
Trung Quốc cũng chính thức dùng ngôn từ cứng rắn hơn đối với Đài Loan khi công bố số liệu ngân sách, bỏ đề cập đến chuyện “thống nhất hòa bình” trong báo cáo của chính phủ do Thủ tướng Lý Cường đưa ra tại lễ khai mạc Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc (NPC), quốc hội bù nhìn của Trung Quốc, hôm 5/3.
Căng thẳng đã gia tăng mạnh mẽ trong những năm gần đây về vấn đề Đài Loan, hòn đảo được cai trị dân chủ mà Trung Quốc tuyên bố là của mình, và những nơi khác trên khắp Đông Á khi việc triển khai quân sự trong khu vực ngày càng gia tăng.
Ông Li Mingjiang, học giả quốc phòng tại Trường Nghiên cứu Quốc tế Rajaratnam (RSIS) ở Singapore, cho biết mặc dù nền kinh tế của Trung Quốc đang gặp khó khăn nhưng Đài Loan vẫn là đối tượng được Bắc Kinh cân nhắc về chi tiêu quốc phòng.
Ông Li nói: “Trung Quốc đang cho thấy rằng trong thập niên tới, họ muốn phát triển quân đội đến mức sẵn sàng giành chiến thắng trong một cuộc chiến nếu không còn lựa chọn nào khác ngoài việc chiến đấu”.
Kể từ khi ông Tập trở thành chủ tịch nước và tổng tư lệnh hơn một thập niên trước, ngân sách quốc phòng đã tăng vọt lên 1,67 nghìn tỷ nhân dân tệ (230 tỷ đô la) trong năm nay từ mức 720 tỷ nhân dân tệ vào năm 2013.
Tỷ lệ tăng chi tiêu quân sự đã liên tục vượt xa mục tiêu tăng trưởng kinh tế nội địa hàng năm trong thời gian ông nắm quyền. Theo báo cáo của chính phủ, năm nay mục tiêu tăng trưởng cho năm 2024 là khoảng 5%, tương tự mục tiêu năm ngoái.
Ngân sách quốc phòng Trung Quốc được các nước láng giềng của Trung Quốc và Mỹ theo dõi chặt chẽ, những nước luôn cảnh giác với các ý định chiến lược của Bắc Kinh và sự phát triển lực lượng vũ trang của nước này.
Dựa trên dữ liệu từ Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) có trụ sở tại London, ngân sách năm nay đánh dấu năm thứ 30 liên tiếp Trung Quốc tăng chi tiêu quốc phòng.
Phát ngôn viên chính phủ Nhật Bản Yoshimasa Hayashi ngày 5/3 kêu gọi Bắc Kinh cởi mở hơn, cảnh báo về những lo ngại quốc tế nghiêm trọng.
Ông Hayashi nói tại Tokyo rằng việc Trung Quốc liên tục tăng chi tiêu quân sự mà không có sự minh bạch đầy đủ là “thách thức chiến lược lớn nhất từ trước đến nay trong việc đảm bảo hòa bình, ổn định của Nhật Bản và cộng đồng quốc tế cũng như củng cố trật tự quốc tế”.
Bộ Quốc phòng Hàn Quốc từ chối bình luận. Bộ quốc phòng Úc đã không trả lời ngay yêu cầu bình luận.
Ông James Char, một học giả an ninh tại RSIS, nói mặc dù ngân sách quốc phòng vượt xa tốc độ tăng trưởng GDP nhưng nó vẫn ở mức khoảng 1,3% tổng sản phẩm quốc nội trong thập niên qua và không gây căng thẳng cho kho bạc quốc gia.
Ông Char nói: “Tất nhiên, tài sản kinh tế lâu dài của đất nước sẽ quyết định liệu điều này có thể được duy trì trong tương lai hay không”.
IISS cho biết trong nghiên cứu được công bố vào tháng trước rằng việc mua thiết bị mới có thể sẽ chiếm phần lớn nhất trong ngân sách khi quân đội nỗ lực đáp ứng mục tiêu hiện đại hóa hoàn toàn của ông Tập vào năm 2035.
Sự thúc đẩy đó tiếp tục diễn ra trên nhiều mặt trận, với việc Trung Quốc sản xuất vũ khí từ tàu chiến và tàu ngầm cho đến máy bay không người lái và phi đạn tiên tiến có thể được trang bị cả đầu đạn hạt nhân và đầu đạn thông thường.
Ông Char cho biết quản lý chặt chẽ hơn cũng sẽ là ưu tiên hàng đầu của giới lãnh đạo quân sự sau các cuộc thanh trừng nhân sự cấp cao liên quan đến mua sắm vũ khí.
Quân ủy Trung ương, cơ quan quân sự hàng đầu của Trung Quốc, vào tháng 7 năm ngoái đã ra lệnh minh bạch hóa quy trình mua sắm và kêu gọi công chúng báo cáo những bất thường.
Ủy ban chưa công bố kết quả điều tra, nhưng ít nhất 9 tướng lĩnh, trong đó có 4 người trực tiếp phụ trách mua sắm, đã bị tước danh hiệu đại biểu quốc hội, một thủ tục cần thiết trước khi họ có thể bị buộc tội trước tòa.
Hai cựu bộ trưởng quốc phòng Lý Thượng Phúc và Ngụy Phượng Hòa cũng mất tích mà không có lời giải thích, điều này ở Trung Quốc thường có nghĩa là họ đang bị điều tra.
Ông Lý từng phụ trách mua sắm trang bị quân sự từ năm 2017 đến năm 2022. Khi được hỏi liệu ông Lý có tham dự các phiên họp quốc hội hay không, phát ngôn viên quốc hội Lâu Cần Kiệm nói với tờ Liên hợp Tảo báo của Singapore hôm 4/3 rằng ông Lý “không thể tham dự vì ông không còn là đại biểu”.
Trong báo cáo công việc của chính phủ, Trung Quốc nhắc lại lời kêu gọi “thống nhất” với Đài Loan, nhưng nhấn mạnh thêm rằng họ muốn “kiên quyết” khi thực hiện điều đó và bỏ hai chữ “hòa bình” vốn đã được sử dụng trong các báo cáo trước đó.
Mặc dù đây không phải là lần đầu tiên Trung Quốc bỏ qua từ “hòa bình”, nhưng sự thay đổi trong ngôn ngữ được theo dõi chặt chẽ như một dấu hiệu cho thấy lập trường quyết đoán hơn đối với Đài Loan.
Hội đồng của Đài Loan chuyên trách các vấn đề về đại lục hôm 5/3 kêu gọi Trung Quốc chấp nhận thực tế là hai bên không phụ thuộc lẫn nhau, đồng thời kêu gọi Trung Quốc tạo ra các trao đổi y tế xuyên eo biển Đài Loan.
Bộ trưởng Quốc phòng Đài Loan ngày 5/3 cho biết lực lượng vũ trang Đài Loan sẽ tăng số lượng cuộc tập trận phi đạn mà họ tổ chức trong năm nay.
Ông Wen-Ti Sung, một nhà khoa học chính trị và thành viên tại Hội đồng Đại Tây Dương, nói rằng ngôn ngữ ở Đài Loan đã “cứng rắn hơn một cách chừng mực”.
Ông nói: “Bắc Kinh dường như đang cân bằng giữa việc tăng cường cứng rắn với Đài Loan với việc ổn định quan hệ với bạn bè quốc tế của Đài Loan”.
Sau khi ông Lại Thanh Đức của Đảng Dân tiến giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống ở Đài Loan, lãnh đạo cấp thứ tư của Đảng Cộng sản Trung Quốc, Vương Hỗ Ninh, đã phát biểu tại một cuộc họp chính sách cấp cao về Đài Loan vào tháng trước rằng Trung Quốc sẽ “kiên quyết chống lại” mọi nỗ lực đối với sự độc lập của Đài Loan trong năm nay.
Các tuyên bố trước đây từ cuộc họp thường niên chỉ thề “kiên quyết phản đối” việc Đài Loan độc lập.
Diễn đàn