Tổng thống Joe Biden và Tổng thống Vladimir Putin nói chuyện bằng điện thoại vào ngày 30/12 về việc Nga tăng cường quân đội tại biên giới Ukraine, một vòng đàm phán giữa hai nhà lãnh đạo diễn ra vào lúc Điện Kremlin gia tăng kêu gọi những đảm bảo an ninh và thử nghiệm phi đạn siêu âm để nhấn mạnh những đòi hỏi của nước này.
Ông Putin yêu cầu điện đàm, lần thứ hai giữa các lãnh đạo trong tháng này, trước các cuộc thảo luận được dự trù giữa các quan chức cao cấp Mỹ và Nga được ấn định vào ngày 10/1 tại Geneva.
Nga đã nói rõ là muốn có một cam kết bằng văn bản là Ukraine sẽ không bao giờ được phép gia nhập NATO và trang bị quân sự của liên minh không được triển khai tại các nước Xô Viết cũ, đòi hỏi mà chính quyền ông Biden đã nói rõ là sẽ không hữu hiệu.
Tòa Bạch Ốc chỉ ra rằng ông Biden sẽ nhắc lại với ông Putin là con đường ngoại giao vẫn mở rộng ngay cả khi Nga đã điều động khoảng 100.000 binh sĩ về phía Ukraine và các quan chức Điện Kremlin đã tăng cường mức độ những đòi hỏi về những đảm bảo mới từ Mỹ và NATO. Những đòi hỏi này sẽ được thảo luận trong các cuộc đàm phán tại Geneva, nhưng hiện chưa rõ là có những gì ông Biden sẽ đề nghị với ông Putin để đổi lấy việc tháo gỡ ngòi nổ căng thẳng.
Dự thảo an ninh Moscow đưa ra yêu cầu NATO bác bỏ tư cách thành viên của Ukraine và những nước cựu Xô Viết và rút lại việc triển khai quân đội tại Trung Á và Đông Âu.
Mỹ và đồng minh đã từ chối loại đảm bảo này đối với Nga về Ukraine mà ông Putin muốn, nói rằng nguyên tắc của NATO về thành viên mở rộng cho nước nào đủ điều kiện. Tuy nhiên họ đồng ý mở các cuộc đàm phán với Nga để thảo luận về những quan ngại của nước này.
An ninh do Moscow đề nghị đã nêu lên nghi vấn là liệu ông Putin có những đòi hỏi không thực tế, đến nỗi phương Tây sẽ bác bỏ, và từ đó tạo cơ hội cho ông xâm chiếm Ukraine.
Các thành viên chính của NATO đã nói rõ là không có ý định mở rộng liên minh trong tương lai gần. Mỹ và đồng minh cũng tỏ ra cởi mở đối với ngôn ngữ của tài liệu do Nga soạn thảo, kêu gọi thành lập những cơ chế tham khảo mới, như là thành lập Hội đồng NATO-Nga và một đường dây nóng giữa NATO và Nga.
Ông Biden sẽ nhắc lại với ông Putin là để có “tiến bộ thực sự” trong các cuộc thảo luận, thì những cuộc thảo luận này phải được tiến hành trong “khuôn khổ xuống thang hơn là leo thang,” theo như một giới chức cao cấp chính quyền thuyết trình cho phóng viên trước cuộc gọi. Viên chức này nói với điều kiện ẩn danh.
Cuộc điện đàm được ấn định theo sáng kiến của ông Putin, phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov nói ngày 30/12.
Ông Peskov nói là kể từ cuộc điện đàm ngày 7/12, Moscow đã đưa ra những đề nghị an ninh cho Mỹ và các quan chức châu Âu và hiện nay “theo quan điểm của chúng tôi, theo quan điểm của Tổng thống Putin, sự cần thiết đã đưa đến một cuộc điện đàm nữa, sẽ đi trước những cuộc thảo luận sắp tới.”
Ông Biden và ông Putin đã gặp nhau tại Geneva vào tháng 6 năm nay để thảo luận về một loạt các căng thẳng, không được kỳ vọng sẽ được nhắc lại vào tháng 1/2022.
Trong cuộc điện đàm bằng video ngày 7/12, Tòa Bạch Ốc nói ông Biden lưu ý Moscow là một cuộc xâm lược Ukraine sẽ mang lại những chế tài và những thiệt hại khổng lồ cho nền kinh tế Nga. Các giới chức Nga bác bỏ những đe dọa chế tài.
Tuần trước Nga phóng thử nghiệm phi đạn siêu âm Zircon, một hành động khiêu khích mà ông Peskov nói là để giúp Nga đẩy mạnh những đảm bảo an ninh “có tính thuyết phục nhiều hơn.” Cuộc thử nghiệm là lần đầu tiên phi đạn Zircon được phóng hàng loạt, cho thấy việc hoàn tất những thử nghiệm trước khi phi đạn mới đi vào hoạt động trong hải quân Nga vào năm tới và trang bị cho các tàu tuần dương, tàu khu trục và tàu ngầm.
Các đại diện của Moscow và NATO hy vọng sẽ gặp nhau trong những ngày sau các cuộc thảo luận tại Geneva, cũng như Nga và Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu, bao gồm Mỹ.
Nga phủ nhận ý định mở cuộc xâm lược và, thay vào đó cáo buộc Ukraine ấp ủ kế hoạch nỗ lực kiểm soát trở lại những lãnh thổ do phiến quân được Nga yểm trợ chiếm bằng vũ lực.
Đồng thời ông Putin thúc đẩy phương Tây hành động nhanh chóng để đáp ứng những đòi hỏi của ông, cảnh cáo là Moscow sẽ phải có “những biện pháp kỹ thuật quân sự thích hợp” nếu phương Tây tiếp tục các động thái hung hăng” “trên ngưỡng cửa của chúng ta.”
Vào lúc ông Biden chuẩn bị cho những cuộc thảo luận với ông Putin, chính quyền cũng tìm cách nhấn mạnh cam kết đối với Ukraine và đẩy mạnh trong nước điều Washington cam kết về “nguyên tắc không có gì về các bạn mà không có các bạn” trong việc định hình chính sách ảnh hưởng đến các đồng minh châu Âu.
Ngoại trưởng Antony Blinken ngày 29/12 thảo luận với Tổng thống Ukraine Volodymir Zelensky. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Ned Price nói ông Blinken “nhắc lại sự ủng hộ không lay chuyển đối với độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ trước sự tăng cường quân sự của Nga tại biên giới Ukraine.”
Trong cuộc điện đàm ngày 30/12, ông Biden sẽ nhấn mạnh với ông Putin là Mỹ đoàn kết với các đồng minh nhưng sẽ chứng tỏ lòng mong muốn giao tiếp theo “nguyên tắc ngoại giao” với Nga, quan chức chính quyền nói.
Tuy nhiên những hành động xâm lấn quân sự của ông Putin đang lảng vảng trước mắt.
Vào năm 2014, binh sĩ Nga tiến vào bán đảo Crimea ở Biển Đen và chiếm lãnh thổ này của Ukraine.
Việc Nga sát nhập Crimea là một trong những thời điểm đen tối nhất của Tổng thống Barack Obama trên sân khấu quốc tế.
Quan hệ Mỹ-Nga bị tổn hại nặng nể gần cuối chính quyền Tổng thống George W. Bush sau khi Nga xâm chiếm nước láng giềng Georgia vào năm 2008 sau khi Tổng thống Georgia Mikheil Saakasvili ra lệnh binh sĩ ông tiến vào vùng ly khai South Ossetia.
Hai nhà lãnh đạo cũng kỳ vọng trong cuộc điện đàm ngày 30/12 thảo luận về những nỗ lực thuyết phục Iran trở lại hiệp định hạt nhân 2015 đã bị chính quyền ông Trump rút khỏi.
Dù có những khác biệt về Ukraine và những vấn đề khác, các quan chức Tòa Bạch Ốc đã nói là vấn đề hạt nhân Iran là một trong những vấn đề mà Mỹ và Nga có thể hợp tác.
Ông Biden đang nghỉ dưỡng trong tuần này tại bang nhà Delaware, sẽ nói chuyện với ông Putin từ nhà gần Wilmington.
Trước cuộc gọi, ông Putin chúc mừng Giáng Sinh và Năm Mới ông Biden với con dấu tại Điện Kremlin ngày 30/12 cùng với những thông điệp khác gởi các nhà lãnh đạo thế giới.
“Tôi được thuyết phục là sự phát triển của những thỏa thuận của chúng ta đạt được trong thượng đỉnh tháng 6 tại Geneva và những cuộc tiếp xúc sau đó chúng ta có thể tiến tới và thành lập một đối thọai Nga-Mỹ hữu hiệu căn cứ trên tôn trọng lẫn nhau và quan tâm đến lợi ích quốc gia của mỗi nước.” ông Putin viết.
