Việt Nam ngày 19 tháng 4 bác tố cáo rằng đã tuân theo yêu cầu của Nga buộc một số công dân Nga phản chiến phải rời khỏi Việt Nam vì quan điểm chính trị của họ. Hà Nội nói đó là “thông tin sai sự thật,” phản hồi phát biểu của Bộ Ngoại giao Mỹ vào tuần trước kêu gọi các nước duy trì các nghĩa vụ và cam kết quốc tế về nhân quyền.
Phát biểu chính thức của Việt Nam được đưa ra vài ngày sau khi Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken, trong một cuộc họp báo tại Hà Nội hôm 15 tháng 4, được hỏi về các trường hợp công dân Nga bị trục xuất hoặc buộc phải rời khỏi Việt Nam vốn được VOA Tiếng Việt đưa tin đầu tiên. Ngoại trưởng Blinken nói ông không hay biết về những vụ này, nhưng cho biết ông có nói chuyện với các nhà lãnh đạo Việt Nam về “sự gây hấn của Nga” ở Ukraine.
Phóng sự điều tra của VOA đăng tải ngày 8/4 tiết lộ ít nhất ba vụ việc xảy ra tại Việt Nam vào năm ngoái và đầu năm nay mà trong đó các công dân Nga cư trú tại Việt Nam bị các cơ quan đại diện ngoại giao của Nga yêu cầu Hà Nội trục xuất vì những người này phản đối cuộc xâm lược của Moscow tại Ukraine hoặc chỉ trích chính phủ Nga.
Các trường hợp này nêu bật mức độ quyết liệt trong nỗ lực của Điện Kremlin nhằm bóp nghẹt những tiếng nói phản đối chiến tranh của công dân Nga ngay cả khi họ đang ở ngoài nước. Nó cũng cho thấy sự hợp tác của Việt Nam trong việc thực thi ý chí chính trị của Nga trên lãnh thổ của mình và bằng lực lượng chấp pháp của mình, khơi ra những câu hỏi về cách thức mà Việt Nam áp dụng luật pháp để giải quyết những trường hợp này cũng như sự tôn trọng các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.
Nhà chức trách Việt Nam và Nga không trả lời những câu hỏi chi tiết của VOA về ba trường hợp tố cáo, vốn được gửi đi trong một email hôm 3 tháng 4 yêu cầu bình luận trước khi bài báo được đăng tải. Email mà VOA gửi Bộ Ngoại giao Việt Nam hôm 12 tháng 4 yêu cầu bình luận về phát biểu của Bộ Ngoại giao Mỹ sau đó cũng không được hồi đáp kịp thời.
“Đây là những thông tin sai sự thật, không có cơ sở, không được kiểm chứng,” Phó Phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Thu Hằng nói trong một email gửi cho VOA vào ngày thứ Tư. Bà không nêu cụ thể thông tin nào là sai sự thật.
Phóng sự điều tra của VOA dựa trên các cuộc phỏng vấn với ba người Nga là đối tượng trực tiếp của yêu cầu trục xuất mà phía Nga đưa ra cho phía Việt Nam. Hai người trong số họ làm việc trực tiếp với công an quản lý xuất nhập cảnh của tỉnh Khánh Hòa trong khi người còn lại làm việc với công an quản lý xuất nhập cảnh của Thành phố Hồ Chí Minh.
Một nguồn tin ẩn danh nắm rõ thông tin nói chuyện với VOA xác nhận những chi tiết của một trường hợp bị trục xuất. VOA cũng tiếp cận được các giấy tờ, văn bản, và một đoạn ghi âm một phần buổi làm việc của một công dân Nga khác với các viên chức công an tại Nha Trang, những người xác nhận sự can dự của Nga trong nỗ lực buộc ông này phải im tiếng về cuộc chiến ở Ukraine.
“Lập trường của Việt Nam về vấn đề xung đột Nga - Ukraine đã được nói nhiều lần,” bà Hằng nói thêm trong email gửi VOA. “Là thành viên tích cực, có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, Việt Nam sẵn sàng đóng góp vào thúc đẩy đối thoại, tìm kiếm giải pháp để sớm ổn định tình hình, vì hòa bình, ổn định ở khu vực và trên thế giới.”
“Việt Nam sẵn sàng trao đổi với phía Hoa Kỳ về các vấn đề mà hai bên cùng quan tâm trên tinh thần thẳng thắn, cởi mở và tôn trọng lẫn nhau, đóng góp vào việc thúc đẩy quan hệ Đối tác Toàn diện giữa hai nước.”
Việt Nam đưa ra phản hồi chính thức về phóng sự điều tra của VOA sau khi Bộ Ngoại giao Mỹ chỉ trích những hành động của Nga “cưỡng bức hồi hương” công dân của họ và nhắc nhở Việt Nam tôn trọng nguyên tắc không hoàn trả người về nơi mà họ có thể bị tổn hại.
“Những hành động của Nga tìm cách cưỡng bức hồi hương công dân Nga sống ở nước ngoài bằng những căn cứ mang động cơ chính trị đe dọa trật tự quốc tế dựa trên luật lệ, làm suy yếu an ninh toàn cầu và không tương thích với sự tôn trọng nhân phẩm,” một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Mỹ nói trong một email gửi cho VOA ngày 12 tháng 4.
“Chúng tôi kêu gọi các nước tuân thủ các nguyên tắc của Hiến chương Liên Hợp Quốc và đảm bảo sự nhất quán với các nghĩa vụ và cam kết quốc tế của mình, chẳng hạn như tôn trọng chủ quyền, sự toàn vẹn lãnh thổ, nhân quyền và các quyền tự do căn bản,” phát ngôn viên này nói thêm.
“Hoa Kỳ kêu gọi tất cả các quốc gia mở cửa biên giới cho các cá nhân tìm kiếm sự bảo vệ quốc tế. Bộ đã và tiếp tục nhắc nhở các chính phủ tôn trọng nguyên tắc quốc tế là không hoàn trả người về nơi mà họ có thể bị tổn hại và các cam kết đối với Hiến chương Liên Hợp Quốc.
Bộ Ngoại giao Nga, đại sứ quán và các lãnh sự quán Nga tại Việt Nam không hồi đáp yêu cầu bình luận của VOA về các trường hợp vừa kể cũng như không phản hồi yêu cầu bình luận của VOA về phát biểu của Bộ Ngoại giao Mỹ liên quan vấn đề này.
Việt Nam quả quyết không đứng về bên nào trong cuộc chiến tranh xâm lược mà Nga phát động tại Ukraine từ ngày 24 tháng 2 năm 2022 mà nói họ đứng về “công lý và lẽ phải.”
Nhưng Việt Nam đã bỏ phiếu trắng đối với các nghị quyết của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc lên án cuộc xâm lược và việc Nga sáp nhập lãnh thổ của Ukraine, và bỏ phiếu chống lại nghị quyết loại Nga ra khỏi Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc vì những hành vi tàn bạo nhắm vào thường dân.
Diễn đàn