Canada và Hoa Kỳ đã đề nghị tái định cư 48 người Duy Ngô Nhĩ bị giam giữ tại Thái Lan trong thập kỷ qua, theo các nguồn tin cho Reuters biết, nhưng Bangkok không có hành động nào vì sợ làm Bắc Kinh tức giận, và đã trục xuất họ một cách bí mật về Trung Quốc vào tuần trước.
Thái Lan đã bảo vệ lệnh trục xuất của họ, vốn được đưa ra bất chấp lời kêu gọi của các chuyên gia nhân quyền Liên Hợp Quốc. Thái Lan nói rằng họ đã hành động theo đúng luật pháp và nghĩa vụ nhân quyền.
Các nhóm nhân quyền cáo buộc Trung Quốc lạm dụng tràn lan người Duy Ngô Nhĩ, một nhóm sắc dân thiểu số chủ yếu theo đạo Hồi với khoảng 10 triệu người ở vùng Tân Cương phía tây bắc của nước này. Bắc Kinh phủ nhận mọi hành vi lạm dụng.
Phó Thủ tướng Thái Lan Phumtham Wechayachai hôm 3/3 cho biết rằng không có quốc gia nào đưa ra bất kỳ lời đề nghị cụ thể nào để tái định cư 48 người Duy Ngô Nhĩ.
"Chúng tôi đã chờ hơn 10 năm, và tôi đã nói chuyện với nhiều quốc gia lớn, nhưng không ai nói chắc chắn với tôi", ông nói với các phóng viên.
Ông Phumtham đã không làm trong chính phủ từ năm 2006 cho đến giữa năm 2023.
Trong khi đó, một quan chức của Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết Hoa Kỳ đã đề nghị tái định cư 48 người Duy Ngô Nhĩ này.
"Hoa Kỳ đã làm việc với Thái Lan trong nhiều năm để tránh tình trạng này, bao gồm cả việc liên tục và nhiều lần đề nghị tái định cư người Duy Ngô Nhĩ ở các quốc gia khác, bao gồm cả Hoa Kỳ", quan chức Mỹ cho biết nhưng yêu cầu không nêu tên.
Canada cũng đã đề nghị cho những người Duy Ngô Nhĩ bị giam giữ tị nạn, theo bốn nguồn tin cho biết, trong đó bao gồm các nhà ngoại giao và những người có hiểu biết trực tiếp về vấn đề.
Hai trong số những nguồn tin này nói rằng một đề nghị khác đến từ Úc.
Theo các nguồn tin cho biết, những đề xuất này không được Thái Lan tiếp nhận vì lo ngại về sự bất đồng với Trung Quốc. Thông tin này chưa từng được ghi nhận trước đây.
Tất cả các nguồn tin đều từ chối nêu tên vì tính nhạy cảm của vấn đề.
Bộ ngoại giao Thái Lan không ngay lập tức trả lời các yêu cầu bình luận.
Hồi đáp câu hỏi của Reuters, Bộ ngoại giao Trung Quốc nói rằng việc hồi hương được thực hiện theo luật pháp Trung Quốc, Thái Lan và quốc tế.
"Những người hồi hương là công dân Trung Quốc di cư bất hợp pháp", bộ này nói. "Các quyền hợp pháp của những người có liên quan được bảo vệ đầy đủ".
Người phát ngôn của Bộ di trú Canada cho biết họ sẽ không bình luận về các trường hợp cá nhân.
Bộ Ngoại giao và Thương mại Úc đã trích dẫn một tuyên bố của Bộ trưởng Ngoại giao Penny Wong, người cho biết hôm 28/2 rằng Úc "hoàn toàn không đồng ý" với quyết định của Thái Lan.
Bên cạnh 40 người Duy Ngô Nhĩ bị trục xuất vào tuần trước, năm người hiện đang ở trong một nhà tù Thái Lan do một vụ án hình sự đang diễn ra, theo các quan chức địa phương. Reuters không thể xác nhận ngay được nơi ở của ba người còn lại.
Tiếp cận bị từ chối
Pisan Manawapat, đại sứ Thái Lan tại Canada và Hoa Kỳ từ năm 2013 đến năm 2017 và là thượng nghị sĩ trước khi nghỉ hưu vào năm 2024, cho biết ít nhất ba quốc gia đã tiếp cận Thái Lan với các đề xuất tái định cư người Duy Ngô Nhĩ. Ông Pisan từ chối nêu tên các quốc gia này.
"Chúng tôi không muốn làm Trung Quốc phật lòng", ông Pisan nói với Reuters, mà không cho biết thêm chi tiết. "Vì vậy, chúng tôi đã không đưa ra quyết định ở cấp chính trị để thực hiện việc này".
Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Thái Lan và hai nước có quan hệ kinh doanh chặt chẽ.
Phó thủ tướng Phumtham cho biết Thái Lan đã đưa ra quyết định trục xuất nhóm này về Trung Quốc vào tuần trước sau khi Bắc Kinh đảm bảo rằng các quan chức Thái Lan sẽ được phép theo dõi tình hình của người Duy Ngô Nhĩ tại nước này sau khi họ trở về.
Các chuyên gia nhân quyền của LHQ nói rằng nhóm này sẽ có nguy cơ bị tra tấn, ngược đãi và "tổn hại không thể khắc phục" nếu trở về Trung Quốc, và việc trục xuất họ đã vấp phải sự lên án rộng rãi.
Sau vụ trục xuất, cơ quan tị nạn của LHQ cho biết trong một tuyên bố rằng họ đã nhiều lần bị chính quyền Thái Lan từ chối tiếp cận nhóm này.
Theo một nguồn tin, việc cơ quan tị nạn của LHQ không tiếp cận được người Duy Ngô Nhĩ có nghĩa là họ không thể được xử lý như những người xin tị nạn, làm trì hoãn khả năng tái định cư của họ và khiến họ bị mắc kẹt trong trại giam.