Các quan chức và người dân Trung Quốc vừa hy vọng vừa lo lắng khi Donald Trump trở lại Nhà Trắng, mong muốn tránh lặp lại cuộc chiến thương mại gây tổn thương vốn đã chia rẽ hai siêu cường kinh tế trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông.
Phó Chủ tịch Trung Quốc Hàn Chính, trong các cuộc họp với Giám đốc điều hành Tesla Elon Musk và các thành viên khác của cộng đồng doanh nghiệp Hoa Kỳ tại Washington trước lễ nhậm chức của ông Trump, nói rằng ông hy vọng các công ty Hoa Kỳ sẽ "bám rễ" tại Trung Quốc và giúp ổn định quan hệ song phương, theo hãng thông tấn chính thức Tân Hoa Xã đưa tin.
Khi ông Trump còn là tổng thống, ông đã áp thuế lên hơn 300 tỷ USD hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Trong những tháng gần đây, ông đã tuyên bố sẽ áp thêm ít nhất 10% vào mức thuế đã áp dụng đối với hàng hóa Trung Quốc, một động thái sẽ gây tổn hại cho Trung Quốc vào thời điểm nền kinh tế của nước này đang phải vật lộn để tìm chỗ đứng vững chắc.
Cùng lúc đó, tổng thống đắc cử của Hoa Kỳ đã có động thái có vẻ hòa giải là mời Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tham dự lễ nhậm chức của ông vào ngày 20/1. Ông Tập đã cử ông Hàn thay thế – một cử chỉ thiện chí vì Trung Quốc chỉ cử đại sứ đại diện tại hai lễ nhậm chức tổng thống Hoa Kỳ trước đó.
Tại cuộc họp của họ vào ngày 19/1, ông Hàn nói với ông Musk, người được ông Trump bổ nhiệm để lãnh đạo một bộ phận nhằm tạo ra một chính phủ Hoa Kỳ hiệu quả hơn, rằng ông "hoan nghênh Tesla và các công ty Hoa Kỳ khác" chia sẻ lợi ích từ sự phát triển của Trung Quốc và đóng góp vào quan hệ Mỹ-Trung.
Cuộc họp của phó chủ tịch Trung Quốc với các doanh nghiệp Hoa Kỳ do Tổng giám đốc điều hành FedEx, Rajesh Subramaniam, chủ trì cho bên phía Mỹ và có sự tham gia của người đứng đầu 8 công ty Hoa Kỳ từ nhiều ngành công nghiệp khác nhau bao gồm công nghệ, ngân hàng và hậu cần, theo một giám đốc điều hành người Mỹ có mặt trong phòng họp cho biết. Người này nói thêm rằng cuộc họp đã kéo dài quá thời gian dự kiến và rất thân thiện.
"(Hàn Chính) được coi là người hiểu được mối quan tâm của cộng đồng doanh nghiệp nước ngoài, hiểu được nền kinh tế vì ông đã có thời gian ở Thượng Hải", Michael Hart, chủ tịch Phòng Thương mại Hoa Kỳ tại Trung Quốc, nói với Reuters tại Bắc Kinh.
"Đó là một chiếc lá sung đẹp [để hàn gắn], hay bất cứ điều gì bạn muốn gọi nó, vì vậy điều đó là tích cực".
Ông Tập và ông Trump đã lạc quan sau khi nói chuyện qua điện thoại vào ngày 17/1, khi ông Trump gọi đó là "một khởi đầu rất tốt" và ông Tập nói rằng ông và ông Trump đều hy vọng có một khởi đầu tích cực cho quan hệ Hoa Kỳ-Trung Quốc.
Người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh đã đề cập đến "một điểm khởi đầu mới" trong quan hệ Trung Quốc-Hoa Kỳ tại một cuộc họp báo thường kỳ hôm 20/1.
Trong cùng ngày, cổ phiếu ở Trung Quốc đại lục và Hong Kong đã tăng giá.
‘Đã trải qua’
Nhưng bất chấp tất cả sự thân thiện giữa hai siêu cường, một cảm giác “đã trải qua rồi” vẫn còn đó trong số những người nhớ lại mối quan hệ đã xấu đi nhanh chóng như thế nào trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump.
"Từ bây giờ, cho đến khi tình hình trở nên sáng tỏ hơn một chút, tất cả khách hàng Hoa Kỳ của chúng tôi đều phải trả trước", Dominic Desmarais, giám đốc giải pháp tại Lira Solutions – một công ty có trụ sở tại Tô Châu kết nối các nhà sản xuất Trung Quốc với người mua nước ngoài về mọi thứ, từ đồ chơi đến đồ nội thất và sản phẩm titan – cho biết.
"Nếu Donald Trump thực sự áp thuế 40% hoặc bất kỳ mức thuế nào đối với các sản phẩm Trung Quốc nhập khẩu vào Hoa Kỳ, tôi không muốn bị mắc kẹt với hàng hóa được sản xuất riêng cho các khách hàng cụ thể rồi họ biến mất", ông nói thêm.
"Điều đó đã xảy ra rất nhiều, bảy, tám năm trước, khi Donald Trump áp thuế 25% đối với 85% hàng hóa xuất khẩu từ Trung Quốc".
Một cuộc chiến thương mại khác sẽ khiến Trung Quốc dễ bị tổn thương hơn nhiều so với khi ông Trump lần đầu tiên tăng thuế vào năm 2018, khi nước này đang phải vật lộn với cuộc khủng hoảng bất động sản sâu sắc, khoản nợ khổng lồ của chính quyền địa phương và tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên là 16%, cùng nhiều thách thức khác.
Tình hình bấp bênh của Trung Quốc có thể được cảm nhận trên đường phố thủ đô của nước này.
"Những gì tôi thấy là nền kinh tế Trung Quốc hiện không mấy khả quan do tác động của đại dịch và (thực tế là) bản thân ông Trump là một người điên rồ, hoang dã (không giúp ích gì cho chúng tôi)", một cư dân Bắc Kinh họ Vương 36 tuổi cho biết.
"Áp lực vẫn còn khá lớn (đối với chúng tôi)".
Những tác động của cuộc chiến thương mại gần đây nhất vẫn tiếp tục được cảm nhận ở nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, nơi các công ty nước ngoài đang trì hoãn đầu tư và đa dạng hóa chuỗi cung ứng của họ bằng cách đầu tư nhiều tiền hơn vào các thị trường lân cận thay thế, chẳng hạn như Việt Nam.
Christopher Yeo, giám đốc tài chính tại một công ty cơ sở hạ tầng kỹ thuật số do Singapore sở hữu tại Bắc Kinh, cho biết ông hy vọng các mối đe dọa về thuế quan của ông Trump sẽ tiếp tục gây áp lực lên đầu tư và tài trợ xuyên biên giới từ Hoa Kỳ và các quốc gia liên kết với phương Tây khác.
Nguồn tài trợ hiện tại cho công ty của ông Yeo là từ các cổ đông không phải người Mỹ, và do đó, ông cho biết ông không cho rằng việc ông Trump trở lại Nhà Trắng sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống của ông ở Trung Quốc.
"Nhưng tôi cho rằng các nhà đầu tư tổ chức của Hoa Kỳ sẽ tiếp tục cắt giảm mức độ tiếp xúc của họ với Trung Quốc", ông nói. "Trước đây cũng có một số công ty Hoa Kỳ đầu tư vào cơ sở hạ tầng của Trung Quốc – nhưng hiện tại thì không còn nữa".