Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy cho biết đang cân nhắc cách chức sĩ quan quân đội hàng đầu của đất nước như một phần của cuộc cải tổ lãnh đạo rộng lớn hơn, một khả năng có thể gây sốc cho quốc gia đang chiến đấu để chấm dứt cuộc xâm lược của Nga và cũng khiến các đồng minh phương Tây của Ukraine lo lắng.
Ông Zelenskyy xác nhận trong một cuộc phỏng vấn với đài truyền hình RAI của Ý cuối ngày 4/2 rằng ông đang nghĩ đến việc loại bỏ Tướng Valerii Zaluzhnyi, tổng tư lệnh được ưa chuộng của lực lượng vũ trang Ukraine. Ông nói ông đang cân nhắc động thái này để đảm bảo đất nước vẫn được lãnh đạo bởi những cá nhân “tin tưởng vào chiến thắng” trước Nga.
“Việc chỉnh đốn lại, một khởi đầu mới là cần thiết,” ông Zelenskyy nói. Việc duyệt xét lại này “không phải về một cá nhân mà là về đường lối lãnh đạo đất nước”.
“Tôi đang nghĩ về việc thay người, nhưng không phải là chúng tôi thay một người duy nhất,” ông Zelenskyy nói. “Khi chúng ta nói về vấn đề này, ý tôi là sự thay thế hàng loạt lãnh đạo nhà nước chứ không chỉ trong một lĩnh vực duy nhất như quân đội. Nếu muốn giành chiến thắng, tất cả chúng ta phải cùng tiến về một hướng, tin chắc vào chiến thắng. Chúng ta không thể nản lòng, buông tay. Chúng ta phải có năng lượng tích cực phù hợp.”
Những bình luận của ông Zelenskyy là sự thừa nhận đầu tiên của ông về việc tướng Zaluzhnyi có thể bị cách chức. Khả năng lật đổ vị tướng này đã gây náo động ở Ukraine và khiến Điện Kremlin vui mừng khi cuộc chiến sắp kỷ niệm hai năm.
Tướng Zaluzhnyi được nhiều quân nhân Ukraine kính trọng và được coi là anh hùng dân tộc. Ông được ghi nhận là người đã ngăn chặn cuộc xâm lược toàn diện của Nga trong những ngày đầu của cuộc chiến và đẩy lùi quân đội Moscow một cách chuyên nghiệp.
Thị trưởng Kyiv Vitalii Klitschko chỉ trích khả năng sa thải ông Zaluzhnyi, cho rằng chính nhờ sự lãnh đạo của vị tướng này mà “nhiều người Ukraine thực sự tin tưởng vào lực lượng vũ trang”.
Ông Klitschko nói trên mạng xã hội: “Hôm nay là thời điểm mà chính trị có thể chiếm ưu thế hơn lý trí và lợi ích của đất nước”. Đô trưởng Ukraine là người lớn tiếng chỉ trích ông Zelenskyy. Ngược lại, tổng thống lại cáo buộc văn phòng của ông Klitschko hoạt động kém hiệu quả.
Không rõ ai có thể thay thế tướng Zaluzhnyi và liệu người kế nhiệm ông có nhận được sự tôn trọng tương tự từ quân đội Ukraine và các nhà lãnh đạo quốc phòng nước ngoài hay không. Việc cách chức ông có thể có nguy cơ làm suy giảm tinh thần vào thời điểm quan trọng của cuộc chiến.
Theo báo chí Ukraine và phương Tây, ông Zelenskyy đã yêu cầu ông Zaluzhnyi từ chức vào tuần trước, nhưng vị tướng này từ chối. Ông Zaluzhnyi chưa bình luận công khai về các tin tức này.
Căng thẳng giữa ông và tổng thống đã gia tăng kể từ khi một cuộc phản công được nhiều người mong đợi của Ukraine, được phát động vào tháng 6 năm ngoái với sự hỗ trợ của một loạt vũ khí phương Tây, đã không chiếm được nhiều lãnh thổ ở các khu vực do Nga chiếm đóng, khiến các đồng minh thất vọng.
Ukraine hiện đang vật lộn với tình trạng thiếu đạn dược và nhân sự trong khi Nga đang ở thế tấn công, tiến hành các cuộc tấn công không ngừng nghỉ. Người đứng đầu chính quyền quân sự địa phương cho biết, bốn người đã thiệt mạng và ít nhất một người bị thương trong cuộc tấn công chiều 5/2 nhắm vào thành phố Kherson ở miền nam Ukraine.
Nhu cầu động viên rộng rãi để tăng cường quân số Ukraine được cho là một trong những lĩnh vực bất đồng giữa ông Zelenskyy và tướng Zaluzhnyi.
Ông Zelenskyy nói vào cuối năm ngoái rằng ông đã từ chối yêu cầu của quân đội về việc huy động tới 500.000 người, yêu cầu thêm thông tin chi tiết về cách thức huy động sẽ được tổ chức và chi trả như thế nào.
Rạn nứt giữa tướng Zaluzhnyi và ông Zelenskyy lần đầu tiên lộ rõ vào mùa thu khi vị tướng này thừa nhận trong một cuộc phỏng vấn với tờ The Economist rằng cuộc chiến với Nga đã đi vào bế tắc. Tổng thống mạnh mẽ phủ nhận việc này.
Về phần mình, tướng Zaluzhnyi đã công bố hai bài tiểu luận trình bày tầm nhìn của ông về cách Ukraine có thể giành chiến thắng trong cuộc chiến. Trong các bài viết của mình, ông nói rằng điều quan trọng đối với Ukraine là phải có ưu thế trên không, nâng cao hiệu quả trong việc chống lại pháo binh của đối phương, xây dựng lực lượng trừ bị và tăng cường khả năng tác chiến điện tử.
Bộ trưởng Quốc phòng Hà Lan Kajsa Ollongren hôm 5/2 thông báo rằng Hà Lan đang chuẩn bị thêm 6 máy bay chiến đấu F-16 để cung cấp cho Ukraine ngoài 18 chiếc mà nước này đã cam kết trước đó.
“Ưu thế trên không của Ukraine là điều cần thiết để chống lại sự xâm lược của Nga”, bà Ollongren nói trong một tin nhắn trên X, trước đây là Twitter. Đan Mạch cũng hứa tặng 19 chiếc F-16 cho Ukraine.
Trung tướng Serhii Nayev, chỉ huy lực lượng hỗn hợp của quân đội Ukraine, cho biết hôm 5/2 rằng nước này chuẩn bị nhận phi đạn có tầm bắn từ 300 đến 500 km cùng với những chiếc F-16 như một phần của các gói viện trợ quốc phòng sắp tới từ các đồng minh, theo hãng thông tấn Ukraine RBK-Ukraine.
Ukraine rất cần thêm sự trợ giúp quân sự của phương Tây khi lực lượng Nga điều động từ nhiều hướng dọc theo chiến tuyến dài 1.500 km của cuộc chiến đã kéo dài gần hai năm nay. Đảng Cộng hòa tại Hạ viện Hoa Kỳ đang tiến tới gói chi tiêu quân sự nhằm cung cấp viện trợ cho Israel nhưng lại bỏ qua việc trợ giúp thêm cho Ukraine. Việc cách chức tướng Zaluzhnyi có thể gây thêm bất ổn cho các đồng minh phương Tây.
Nga rất vui mừng trước viễn cảnh này, khi phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov nói rằng cuộc thảo luận về việc cách chức tướng Zaluzhnyi đã bộc lộ những rạn nứt trong giới lãnh đạo Ukraine.
Báo Ukrainska Pravda đầu tuần này đưa tin rằng ông Zelenskyy cũng đang xem xét cách chức Tổng tham mưu trưởng Serhii Shaptala.
Tướng Zaluzhnyi hôm 5/2 đã chúc mừng sinh nhật tướng Shaptala và đăng một bức ảnh chụp chung của họ lên Facebook.
Tướng Zaluzhnyi viết: “Sẽ vẫn rất khó khăn với chúng tôi, nhưng chúng tôi chắc chắn sẽ không bao giờ xấu hổ”.