Trong tất cả những di sản mà Hoa Kỳ để lại trong cuộc chiến tranh tại Việt Nam, có một sự kiện nhạy cảm nhất, đó là hóa chất Dioxine. Sự hợp tác giữa đôi bên đã rất vững chắc và đang diễn ra về những vấn đề như bom đạn chưa nổ còn sót lại từ thời kỳ chiến tranh và vấn đề các quân nhân Mỹ mất tích trong cuộc chiến, cũng như vấn đề trẻ con lai đã được giải quyết cách đây nhiều năm.
Tuy nhiên hậu quả của việc sử dụng những hóa chất độc hại như Hóa Chất Da Cam được dùng để khai quang cây cối trong chiến tranh Việt Nam, và sự thiếu những sáng kiến để giải quyết những thiệt hại xảy ra trong dân chúng và môi trường tại Việt Nam đã chứng tỏ là rất khó khăn cho cả đôi bên trong việc cùng nhau giải quyết. Tuy nhiên theo tường trình của Trưởng Ban Việt Ngữ Đài Tiếng Nói Hoa Kỳ Michael Mathes thì dường như tình hình này đang thay đổi. Mời quí thính giả theo dõi một số chi tiết mới nhất về sự kiện này như sau:
Tuần này là một tuần lễ rất đặc biệt quan trọng cho ông Nguyễn Văn Quý tại thủ đô Washington khi ông được các cựu chiến binh Mỹ hướng dẫn đến Đài Tưởng Niệm Các Cựu Chiến Binh Mỹ trong cuộc chiến tranh Việt Nam. Ông Quý là một cựu quân nhân trong Quân Đội Nhân Dân Bắc Việt, và cũng là người đã giúp sửa chữa các đường dây truyền tin liên lạc dọc theo đường mòn Hồ Chí Minh. Ngày nay, ông đang làm việc để truyền đi một thông điệp hoàn toàn khác hẳn trong một phiên xử tại một Tòa Phúc Thẩm Liên Bang vào ngày 18 tháng 6, có thể dọn đường cho một phiên xử trong một vụ kiện của những người Việt, nạn nhân của hóa chất Da Cam, chống lại các công ty Mỹ sản xuất loại hóa chất này.
Tuy nhiên một thắng lợi trong phiên xử tại tòa án ở New York sẽ không dẫn đến việc các công ty hóa chất sẽ trả những khoản tiền lớn lao một cách nhanh chóng, mà chỉ cho phép vụ này được mang ra xét xử tại một tòa án Mỹ, điều mà Hội Nạn Nhân Chất Độc Da Cam Việt Nam đã cố gắng thực hiện lần đầu tiên vào năm 2005.
Tiến trình pháp lý này hầu như chắc chắn sẽ kéo dài hơn đời sống của ông Quý. Ông đang mang bệnh ung thư, một chứng bệnh mà ông nói là do ông đã tiếp cận với chất độc Dioxin. Ông rất yếu ớt và trông già hơn số tuổi 52 của ông. Vợ ông đã bỏ ông trong những năm 1980 sau khi đứa con của họ bị dị tật và chết yểu. Sau đó ông lập gia đình một lần nữa và có thêm 2 con nhưng cả 2 đều bị tật nguyền rất nặng.
Trước đây, Washington từng nhấn mạnh rằng không có bằng chứng nào cho thấy có sự liên hệ giữa việc rải thuốc khai quang hóa chất da cam tại Việt Nam với những điều kiện sức khỏe của hàng triệu người Việt Nam bị tật nguyền.
Tuy nhiên đã có những bước quan trọng. Cách đây 3 tuần Tổng Thống Hoa Kỳ George W. Bush đã ký một dự luật dành 3 triệu đô la cho các vấn đề sức khỏe và môi trường do Dioxin gây ra. Dù kết quả của phiên xử tại Tòa có như thế nào thì hiện nay Quốc Hội Hoa Kỳ cũng cam kết sẽ trả tiền cho việc dọn sạch những địa điểm có nhiều hóa chất Dioxin tại Việt Nam.
Nghị sĩ Leahy cảm thấy rằng sau khi khảo sát và nghiên cứu vấn đề này, và đã nhận ra những gì là nhu cầu thật sự thì đây quả là lúc mà chúng ta cần khởi sự giúp đỡ việc dọn sạch những địa điểm đó. Sau hết đây là vấn đề mà chúng ta có trách nhiệm, và chúng ta đang tìm cách tiến xa hơn trong việc cải thiện các mối quan hệ với Việt Nam.
Trở lại Đài Tưởng Niệm, ông Quý và những người bạn của ông đã gặp gỡ các cựu chiến binh Mỹ, trong có ông David Cline, sáng lập viên của nhóm có tên là Cựu Chiến Binh vì Hòa Bình. Ông Cline đã tỏ ra lo ngại rằng tuy Hoa Kỳ có thể sẽ trả tiền để dọn sách các địa điểm có nhiều hoá chất Dioxin nhưng các nạn nhân của hóa chất này có lẽ sẽ không bao giờ thấy được sự bồi thường từ phía Hoa Kỳ.
Ông Kline nói: “Nếu quí vị công nhận rằng hóa chất này là nguyên nhân gây bệnh tật trong số các cựu chiến binh Mỹ, thì tại sao quí vị lại không không công nhận chuyện này trong dân chúng Việt Nam. Người Việt Nam đứng lên đòi quyền của họ, và chúng tôi tin rằng với tư cách là các cựu chiến binh Mỹ, chúng tôi có bổn phận phải giúp đỡ họ để thấy rằng tất cả các nạn nhân đều được đối xử công bằng.”
Trong khi đó ông Quý nói rằng ông vẫn còn lạc quan về phiên xử tại New York, và cũng theo lời ông thì việc tài trợ cho các hoạt động dọn sạch hóa chất Dioxin tại Việt Nam khó có thể được thực hiện nhanh chóng hơn.
Những người Việt này đã có mặt tại Hoa Kỳ vào một thời điểm đã được dự liệu. Chủ Tịch Nước của Việt Nam, ông Nguyễn Minh Triết sẽ đến New York vào ngày diễn ra phiên xử nói trên, trước khi ông gặp gỡ Tổng Thống Hoa Kỳ George W. Bush trong ngày thứ Sáu kế tiếp. Theo trông đợi thì ông Triết sẽ nêu lên vấn đề hóa chất da cam trong chuyến viếng thăm Hoa Kỳ.
Mời quí vị bấm vào đường dẫn bên trên để nghe hoặc tải xuống toàn bộ bài tường trình:
