Đề xuất về đánh thuế thu nhập vào tiền lãi từ gửi tiết kiệm lại được nêu ra ở Việt Nam mới đây, gây nhiều tranh cãi. Tiến sĩ Nguyễn Quang A cho rằng nhà nước cần làm cho người dân “hiểu” và “tự nguyện” đóng thuế, bên cạnh đó, thuế là công cụ “hay” giúp “nâng cao dân trí” và “thúc đẩy dân chủ”.
VnExpress, Người Lao Động, Pháp Luật Thành Phố Hồ Chí Minh và các trang tin trong nước đưa tin trong hai ngày 17 và 18/2 rằng Ủy ban Nhân dân thành phố Cần Thơ vừa đề xuất mở rộng diện đánh thuế thu nhập cá nhân để áp dụng cả với lãi tiền tiết kiệm, chỉ nên miễn với các khoản gửi quy mô nhỏ.
Trong khi đó, đại diện tỉnh Ninh Thuận cho rằng cần tiếp tục miễn thuế đối với loại tiền nêu trên, theo VnExpress, Người Lao Động, Pháp Luật Tp.HCM và các trang tin.
Về phía Bộ Tài chính, nơi chủ trì việc soạn thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi, bộ được báo chí dẫn lời nói rằng luật mới sẽ bao gồm nội dụng mở rộng cơ sở thu thuế. Bộ nêu ra một số ví dụ như Thái Lan, Trung Quốc hay Hàn Quốc… áp dụng việc đánh thuế thu nhập cá nhân vào khoản lãi từ tiền gửi ngân hàng.
Cách đây nhiều năm, ý tưởng đánh thuế vào tiền lãi gửi tiết kiệm từng được đề xuất ở Việt Nam trong những năm 2013 và 2017, nhưng không có tiến triển gì về mặt luật pháp sau khi có nhiều lời phản đối từ phía công chúng.
Lần này, theo quan sát của VOA, cũng đang có nhiều ý kiến không ủng hộ được thể hiện cả trên mạng xã hội lẫn trên các trang tin tức chính thức.
VnExpress, Người Lao Động và Pháp Luật Tp.HCM dẫn lời những chuyên gia như Cấn Văn Lực, Nguyễn Hữu Huân, Đinh Thế Hiển… và các độc giả nói rằng đánh thuế vào tiền lãi gửi tiết kiệm có thể gây ra tác động tiêu cực.
Đó là gây khó khăn cho các hộ gia đình có thu nhập thấp, làm cho nhiều người không gửi tiết kiệm nữa mà thay vào đó họ đầu cơ vào vàng hay bất động sản, ngân hàng sẽ thiếu nguồn tiền, dẫn tới phải tăng lãi suất, ảnh hưởng đến các doanh nghiệp cần vay cho kinh doanh, sản xuất…
Tiến sĩ Nguyễn Quang A, một chuyên gia tài chính từng đi tiên phong về mở ngân hàng tư nhân ở Việt Nam, nói với VOA rằng việc có những tranh luận về vấn đề đánh thuế tiền lãi từ gửi tiết kiệm là điều bình thường và lành mạnh, từ góc nhìn của ông, người cũng là một nhà phản biện có nhiều ảnh hưởng.
Người dân Việt Nam trong hàng chục năm qua không bị đánh loại thuế này nên họ đã quen với hiện trạng như vậy, do đó, không có gì lạ là họ phản đối khi nó được đề xuất, ông Quang A nói.
Bên cạnh đó, theo ông, người dân cũng hằn sâu trong suy nghĩ khái niệm “sưu cao thuế nặng” của chế độ thực dân Pháp trong nửa đầu thế kỷ 20 nên họ không muốn chính quyền của đảng cộng sản ngày nay cùng giống như vậy.
“Thực sự đây là vấn đề phức tạp, cần tính toán kỹ. Nhà nước phải làm sao để người dân được thảo luận, được biết, hiểu và tự nguyện nộp thuế”, Ts. Quang A nói với VOA.
Đồng ý với viện dẫn của Bộ Tài chính về việc nhiều nước, nhất là các nước tiên tiến, có đánh thuế thu nhập vào tiền lãi từ gửi tiết kiệm, ông Quang A nhận định rằng sẽ phải mất nhiều thời gian để thay đổi suy nghĩ của người dân Việt Nam về nộp thuế.
Mặc dù vậy, ông hình dung rằng việc nhiều người đóng loại thuế này nói riêng và các loại thuế nói chung sẽ là một điều tích cực: “Thuế là công cụ hay. Ở các nước, nhất là các nước tiên tiến, thu nhập phát sinh 1 xu cũng đóng thuế. Người dân cần hiểu rõ, biết rõ rằng chính phủ hoạt động bằng tiền thuế của dân, ‘bằng tiền thuế của tôi’, chính phủ phải phục vụ dân, làm theo ý chí của dân”.
Vẫn Ts. Quang A nói thêm rằng từ đề xuất mới đây, nếu có thảo luận lành mạnh, công khai, minh bạch trong xã hội, người dân sẽ thấy rằng tiền để nhà nước xây dựng cơ sở hạ tầng và làm các việc khác chính là từ tiền thuế của dân, mọi người dân đều có phần đóng góp, người dân sẽ đòi quyền làm chủ, đòi quyền giám sát chính quyền và nêu ra các yêu cầu đối với chính quyền.
“Thuế là công cụ tốt giúp giáo dục, nâng cao dân trí, thúc đẩy dân chủ”, ông Quang A nói với VOA.
Ông cũng đồng tình với các ý kiến trên báo chí và mạng xã hội cho rằng cần miễn thuế với những khoản gửi tiết kiệm nhỏ của những người về hưu hoặc thu nhập thấp. Ngoài ra, ông đưa ra lời khuyên rằng nhà nước cần tính toán, chỉ đáng thu thuế nếu tiền thu được trừ đi chi phí - như tiền lương nhân viên, tiền giấy tờ, sổ sách, phần mềm… - là số dương đáng kể.
Diễn đàn