Một ngày trước phiên tòa xét xử Trương Huy San, tổ chức nhân quyền quốc tế HRW lên án chính quyền Việt Nam dùng điều 331 của Bộ luận Hình sự để “bịt miệng những người chỉ trích chính phủ” và kêu gọi ngay lập tức thả nhà báo độc lập nổi danh cả trong nước và quốc tế này.
Truyền thông Việt Nam đưa tin rằng ông Huy San, người từng viết cho các tờ báo chính thống của nhà nước với bút danh Huy Đức, sẽ được đưa ra xét xử tại một phiên tòa ở Hà Nội ngày 27/2 về tội danh “lợi dụng các quyền tự do, dân chù xâm phạm lợi ích của nhà nước”.
“Điều khoản này ngày càng được sử dụng để bịt miệng những người chỉ trích chính phủ,” Patricia Gossman, phó giám đốc ban Á châu của HRW nói, ngụ ý tới điều 331 của BLHS Việt Nam, trong thông cáo được tổ chức này đưa ra hôm 26/2. “Nếu bị kết tội, Trương (Huy San) phải đối mặt với mức án lên đến 7 năm tù.”
Chính quyền bắt giữ ông Huy San vào tháng 6 năm ngoái và truy tố ông trong tháng này khi cho rằng ông đã thu thập thông tin và đăng bài trên trang Facebook cá nhân với nội dung “xâm phạm đến lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân” trong thời gian từ 2015 đến 2024.
Chính quyền không nêu rõ 13 bài đăng mà họ coi là vi phạm điều 331 của ông Huy San. Trang Facebook có hơn 350.000 người theo dõi của nhà báo này đã bị gỡ xuống kể từ khi ông bị bắt.
Nói với VOA vào tuần trước, Tiến sĩ Nguyễn Quang A cho rằng “Điều 331 của Bộ luật Hình sự là hoàn toàn vi hiến” vì “nó ngược với Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị mà Việt Nam đã tham gia từ những năm đầu của thập niên 1980.”
Trước khi bị bắt, ông Huy San đăng tải những bài viết chỉ trích gay gắt và trực diện hai nhà lãnh đạo hàng đầu của Việt Nam – Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và Chủ tịch nước Tô Lâm, người được bổ nhiệm vào chức vụ này sau khi dẫn dắt Bộ Công an. Ông Lâm sau đó trở thành tổng bí thư Đảng sau khi ông Trọng qua đời hồi cuối tháng 7.
Truyền thông do nhà nước Việt Nam quản lý nói rằng ông Huy San thừa nhận nội dung của 13 bài viết của ông “có gây ảnh hưởng đến lợi ích của Nhà nước” nhưng ông “không có ý đồ chống Đảng, chống Nhà nước.”
Trong một tuyên bố phản đối việc bắt giữ ông Huy San vào năm ngoái, giám đốc Văn phòng châu Á của Phóng viên Không Biên giới (RSF) Cedric Alviani nói rằng các bài viết của ông Huy San “là nguồn thông tin vô giá giúp công chúng Việt Nam tiếp cận những thông tin bị chế độ Hà Nội kiểm duyệt.”
Ông Huy San là phóng viên điều tra về tham nhũng cho các báo gồm Tuổi Trẻ, Sài Gòn Tiếp Thị và Nông Thôn vào cuối những năm 1980 và thập niên 1990 sau khi tham gia chiến đấu ở chiến trường phía Nam. Ông từng học tại Đại học Maryland của Mỹ trong chương trình Học bổng Hubert Humphrey vào năm 2005. Trở về Việt Nam sau đó, ông bắt đầu viết blog Osin Huy Đức với các bài bình luận về các vấn đề xã hội và chính trị trong nước. Chính quyền đã đóng cửa blog này của ông vào năm 2010.
Vào năm 2012, ông Huy San nhận học bổng danh tiếng Nieman để theo học một năm tại Đại học Harvard ở Mỹ, và trong thời gian đó ông đã hoàn thành cuốn sách “Bên Thắng Cuộc” về lịch sử và chính trị Việt Nam sau chiến tranh. Cuốn sách được xuất bản từ Mỹ và chưa bao giờ được bày bán công khai ở Việt Nam.
Trong một cuộc phỏng vấn năm 2013 với Journal of Vietnamese Studies tại California, ông Huy San nói rằng “không một người tự do nào lại chọn nhà tù. Nhưng trong một số trường hợp, để bảo vệ quyền tự do, nhà tù là điều không thể tránh khỏi. Nếu mọi người đều tránh nhà tù thì chúng ta sẽ không bao giờ có được tự do.”
Việt Nam bị Ủy ban Bảo vệ Ký giả (CPJ) đưa vào nhóm 10 nước giam giữ nhiều nhà báo nhất trên thế giới.
Trong tuyên bố đưa ra hôm 26/2, bà Gossman của HRW kêu gọi Việt Nam hủy bỏ mọi cáo buộc đối với ông Huy San và trả tự do cho tất cả những người bị truy tố vì bày tỏ quan điểm chính trị một cách ôn hòa.
Chính quyền Việt Nam nhiều lần bác bỏ chỉ trích của cộng đồng quốc tế rằng họ đàn áp tự do ngôn luận và khẳng định rằng họ chỉ giam giữ cũng như bỏ tù những người vi phạm pháp luật.
Diễn đàn