Sống ồn ào-chết lặng lẽ, chỉ huy nhóm lính đánh thuê Wagner của Nga Yevgeny Prigozhin đã được chôn cất âm thầm tại một nghĩa trang rợp bóng cây ở ngoại ô St Petersburg ngày 29/8, sáu ngày sau khi thiệt mạng trong một vụ rớt máy bay chưa rõ nguyên nhân.
Đám tang diễn ra tránh xa sự soi mói của giới truyền thông và hoàn toàn trái ngược với phong cách kiêu ngạo mà ông Prigozhin đã sử dụng để tôn vinh danh tiếng của mình lúc sống, không chỉ ở Nga mà còn ở những nơi khác, vì sự tàn nhẫn và tham vọng.
“Lễ tiễn biệt ông Yevgeny Viktorovich diễn ra theo hình thức kín đáo. Những ai muốn nói lời tạm biệt có thể đến thăm nghĩa trang Porokhovskoye”, cơ quan báo chí của ông cho biết trên Telegram.
Ông Prigozhin, hai cấp phó trong tập đoàn Wagner và bốn vệ sĩ nằm trong số 10 người thiệt mạng khi chiếc máy bay riêng Embraer Legacy 600 của ông bị rơi ở phía bắc Moscow ngày 23/8.
Ông qua đời hai tháng sau khi tổ chức một cuộc nổi dậy ngắn chống lại cơ quan quốc phòng Nga và đề ra thách thức lớn nhất đối với sự cai trị của Tổng thống Vladimir Putin kể từ khi Putin lên nắm quyền vào năm 1999.
Các bức ảnh và video của Reuters cuối ngày 29/8 cho thấy ngôi mộ của ông Prigozhin đầy hoa trong nghĩa trang cây cối rậm rạp, với sự hiện diện đông đảo của cảnh sát và lực lượng vệ binh quốc gia Rosgvardiya gần đó.
Hãng tin độc lập Agentstvo dẫn lời một nhân viên nghĩa trang cho biết chỉ có 20-30 người thân, bạn bè đến tham dự buổi lễ và chỉ kéo dài 40 phút.
Sự bí mật xung quanh sự kiện này có nghĩa là nó không thể biến thành một buổi trình diễn công khai quy mô lớn để ủng hộ ông Prigozhin, một nhân vật tàn bạo nhưng vẫn được một số người ở Nga ngưỡng mộ vì đã đưa các chiến binh của mình vào những trận chiến khốc liệt nhất trong cuộc chiến ở Ukraine và công khai chỉ trích thiếu sót của quân đội Nga và giới lãnh đạo quân sự Nga.
Trong những ngày gần đây, những người ngưỡng mộ đã đặt hoa tại những nơi tưởng niệm tạm thời dành cho ông Prigozhin ở Moscow, St Petersburg và những nơi khác.
Điện Kremlin bác cáo buộc cho rằng ông Putin ra lệnh giết ông Prigozhin để trả thù cho cuộc binh biến hồi tháng Sáu.
Sáng 29/8, Moscow đã thông báo rằng tổng thống sẽ không tham dự lễ tang.
Lính đánh thuê nổi loạn
Sau nhiều tháng xúc phạm những người đứng đầu quân đội cấp cao của ông Putin bằng nhiều lời lẽ tục tĩu thô thiển vì cho là họ đã thất bại trong việc chiến đấu đúng đắn trong cuộc chiến Ukraine, ông Prigozhin chiếm quyền kiểm soát thành phố Rostov phía nam vào cuối tháng 6 vừa qua.
Các chiến binh của ông đã bắn hạ một số máy bay Nga, giết chết phi công và tiến về Moscow trước khi quay đầu lại khi chỉ còn cách thủ đô 200 km. Ông Putin ban đầu coi ông Prigozhin là kẻ phản bội mà cuộc binh biến có thể đẩy nước Nga vào nội chiến, rồi sau đó Putin đã thỏa thuận với Prigozhin để tháo ngòi cuộc khủng hoảng.
Một ngày sau vụ tai nạn, ông Putin đã gửi lời chia buồn tới gia đình những người thiệt mạng và nói ông đã biết ông Prigozhin từ rất lâu, kể từ những năm hỗn loạn đầu thập niên 90.
“Ông ấy là một người có số phận khó khăn và đã phạm những sai lầm nghiêm trọng trong cuộc đời”, ông Putin nói, đồng thời miêu tả ông Prigozhin là một doanh nhân tài năng.
Trước cuộc binh biến, ông Prigozhin đã châm biếm rằng biệt danh của ông lẽ ra phải là “đồ tể của ông Putin” chứ không phải là “đầu bếp của ông Putin” - biệt danh có được sau khi công ty cung cấp thực phẩm của ông giành được hợp đồng với Điện Kremlin. Ông luôn tuyên bố trung thành với ông Putin, mặc dù ông nói rằng Bộ trưởng Quốc phòng của Putin là Sergei Shoigu kém đến mức nên bị xử tử vì tội phản bội.
Sau cái chết của ông Prigozhin, ông Putin đã ra lệnh cho các chiến binh Wagner ký lời thề trung thành với nhà nước Nga - một bước đi mà ông Prigozhin từng phản đối do tức giận với Bộ Quốc phòng mà ông cho rằng có nguy cơ gây thất bại trong cuộc chiến Ukraine.
Các nhà điều tra ngày 27/8 nói xét nghiệm di truyền đã xác nhận danh tính của tất cả 10 người thiệt mạng trên máy bay, trong đó có hai phi công và một tiếp viên.
Sáng ngày 19/8, ông Valery Chekalov, người đứng đầu bộ phận hậu cần của Wagner, đã được chôn cất tại một nghĩa trang khác ở St Petersburg. Gia đình ông với sự tham gia của hàng chục người, một số được Reuters xác định là lính đánh thuê Wagner và nhân viên từ đế chế kinh doanh của ông Prigozhin.
Một tu sĩ Chính thống giáo Nga đọc lời cầu nguyện và vung lư hương trước quan tài của ông Chekalov, và những người đưa tang bước tới hôn quan tài.
Cánh tay phải của ông Prigozhin, ông Dmitry Utkin, người đồng sáng lập Wagner và chỉ huy quân sự hàng đầu của tập đoàn Wagner, cũng thiệt mạng trong tai nạn máy bay vừa kể.
Sự bất ổn hiện đang bao quanh số phận đế chế kinh doanh lớn của ông Prigozhin, bao gồm cả các hoạt động đánh thuê ở một số quốc gia châu Phi, nơi ông đạt được các hợp đồng khai thác lớn mỏ vàng và kim cương và có ích cho Điện Kremlin trong việc thúc đẩy lợi ích an ninh của Nga trong cuộc cạnh tranh với các cường quốc đối thủ như Pháp và Hoa Kỳ.
Diễn đàn