Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain hôm thứ Sáu phát biểu rằng đã đến lúc Mỹ nới lỏng lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam và rằng có sự ủng hộ rất mạnh mẽ từ cả hai đảng ở Quốc hội Mỹ đối với vấn đề này.
Trả lời báo giới tại Hà Nội cùng với Thượng nghị sĩ Sheldon Whitehouse, ông McCain nói việc nới lỏng nên được thực hiện dần dần từng bước, nhưng ông hy vọng có thể bắt đầu sớm nhất là vào tháng Chín.
"Ban đầu nên giới hạn ở khả năng phòng thủ như bảo vệ bờ biển và những hệ thống hàng hải chỉ đơn thuần phục vụ an ninh bên ngoài," ông nói.
Chính quyền Tổng thống Obama chưa công bố bất kỳ động thái nào nới lỏng lệnh cấm, dù trong chuyến thăm Hà Nội vào tháng 12 năm ngoái, Ngoại trưởng John Kerry loan báo tới 18 triệu USD viện trợ để cung cấp năm tàu tuần tra cao tốc mới cho lực lượng cảnh sát biển Việt Nam – một phần trong nỗ lực rộng lớn hơn của Mỹ nhắm giúp các nước Đông Nam Á bảo vệ vùng biển mà họ tuyên bố chủ quyền.
Chính quyền Tổng thống Bush bắt đầu cho phép bán vũ khí phi sát thương cho Việt Nam vào năm 2007. Tháng Sáu năm nay, người được Tổng thống Barack Obama để cử làm đại sứ Mỹ mới tại Việt Nam nói rằng có lẽ đã đến lúc Washington xem xét dỡ bỏ lệnh cấm bán và chuyển giao vũ khí sát thương cho nước cựu thù của Mỹ. Tuy nhiên, ông Ted Osius nói rằng Mỹ vẫn nói rõ với Việt Nam rằng không thể dỡ bỏ lệnh cấm nếu không có tiến bộ đáng kể về nhân quyền.
Ông McCain ghi nhận một số tiến bộ mà Việt Nam đã đạt được, trong đó có việc ký kết Công ước chống tra tấn, phóng thích một số người bất đồng chính kiến và cho phép nhiều không gian hơn cho việc hành đạo. Nhưng ông cho biết mức độ mà lệnh cấm được nới lỏng sẽ "phụ thuộc rất lớn" vào việc Việt Nam cải thiện nhân quyền hơn nữa.
Các tổ chức nhân quyền vẫn mạnh mẽ chỉ trích thành tích nhân quyền của Việt Nam. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nói rằng số người bị kết án trong các vụ xét xử về chính trị ở Việt Nam tăng lên hàng năm kể từ năm 2010, và có ít nhất 63 người bị cầm tù vào năm ngoái vì bày tỏ quan điểm chính trị một cách ôn hòa.
Vị thượng nghị sĩ từng là cựu tù binh chiến tranh Việt Nam cũng cho biết lập trường của ông về việc nới lỏng lệnh cấm không liên quan đến việc Trung Quốc hạ đặt giàn khoan dầu trong vùng biển mà Việt Nam tuyên bố thuộc vùng đặc quyền kinh tế của mình.
Giữa lúc căng thẳng tranh chấp lãnh hải gia tăng giữa Trung Quốc và các nước láng giềng và Washington đẩy mạnh chiến lược “xoay trục” về châu Á, những động thái tăng cường quan hệ quân sự giữa Mỹ và Việt Nam có nhiều khả năng sẽ khiến Trung Quốc nổi giận.
Nga vẫn là nguồn chính cung cấp vũ khí cho Việt Nam, và Việt Nam đã chi hàng trăm triệu đô la để đóng thêm tàu và cải thiện năng lực hải quân của mình.
Nguồn:AP, Reuters
