Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy ngày 4/3 chìa cho Washington ‘một nhánh ôliu’ khi tuyên bố rằng Ukraine sẵn sàng đàm phán để chấm dứt cuộc chiến ba năm của Nga tại Ukraine ‘càng sớm càng tốt’ và sẽ ‘làm việc dưới sự lãnh đạo mạnh mẽ’ của Tổng thống Mỹ Donald Trump để đạt được một thỏa thuận hòa bình.
Ông Zelenskyy nói cuộc gặp căng thẳng giữa ông và ông Trump tại Tòa Bạch Ốc hôm 28/2 là ‘đáng tiếc’ và ông vẫn sẵn sàng ký một thỏa thuận cho phép Hoa Kỳ có quyền khai thác đáng kể, lâu dài đối với các khoáng sản đất hiếm của Ukraine, vốn cần thiết cho việc sản xuất công nghệ tại Mỹ.
Trong một bài đăng trên X, nhà lãnh đạo Ukraine tuyên bố rằng cuộc thảo luận giữa ông với ông Trump và Phó Tổng thống JD Vance “đã không diễn ra như mong đợi. Đã đến lúc sửa chữa điều đó. Chúng tôi mong muốn sự hợp tác và trao đổi trong tương lai sẽ mang tính xây dựng.”
Ông Trump đã yêu cầu ông Zelenskyy rời khỏi Tòa Bạch Ốc và thỏa thuận về khoáng sản chưa được ký kết.
Trong cuộc gặp đó, ông Trump và ông Vance, ngồi gần nhau trong Phòng Bầu dục, đã chỉ trích ông Zelenskyy vì cho rằng ông ấy không biết ơn trước hơn 100 tỷ đô la vũ khí mà Mỹ đã viện trợ cho lực lượng Ukraine nhằm chống lại cuộc xâm lược của Nga vào năm 2022, mặc dù nhà lãnh đạo Ukraine đã nhiều lần bày tỏ lòng biết ơn đối với Mỹ.
“Chúng tôi thực sự trân trọng những gì nước Mỹ đã làm để giúp Ukraine duy trì chủ quyền và độc lập,” ông Zelenskyy phát biểu hôm 4/3. “Và chúng tôi nhớ khoảnh khắc mọi sự thay đổi khi Tổng thống Trump cung cấp Javelin cho Ukraine,” một hệ thống vũ khí phi đạn chống tăng. “Chúng tôi rất biết ơn về điều này.”
“Tôi muốn nhấn mạnh cam kết của Ukraine đối với hòa bình,” ông Zelenskyy nói. “Không ai trong chúng tôi muốn một cuộc chiến kéo dài vô tận. Ukraine sẵn sàng ngồi vào bàn đàm phán càng sớm càng tốt để đưa hòa bình bền vững đến gần hơn. Không ai mong muốn hòa bình hơn người dân Ukraine.”
Phó Tổng thống Vance nói với VOA hôm 4/3: “Chúng tôi tin rằng việc kết thúc xung đột này không chỉ có lợi cho Nga, mà còn là lợi ích của Ukraine và Hoa Kỳ.”
Ông Zelenskyy cho rằng giai đoạn đầu tiên của bất kỳ lệnh ngừng bắn nào “có thể là việc trao trả tù binh giữa Nga và Ukraine, thiết lập lệnh ngừng bắn trên không – cấm phi đạn, máy bay không người lái tầm xa, bom nhắm vào cơ sở hạ tầng năng lượng và dân sự – và ngừng chiến trên biển ngay lập tức, nếu Nga cũng làm điều tương tự.”
“Sau đó chúng tôi muốn tiến rất nhanh qua tất cả các giai đoạn tiếp theo và hợp tác với Mỹ để đạt được một thỏa thuận cuối cùng vững chắc,” ông Zelenskyy nói.
Tuy nhiên, đạt được một thỏa thuận hòa bình có thể sẽ rất khó khăn. Ukraine từ lâu đã yêu cầu khôi phục các đường biên giới của họ được quốc tế công nhận từ năm 2014, trước khi Moscow đơn phương sáp nhập Bán đảo Crimea của Ukraine. Hiện tại, Nga đang kiểm soát khoảng một phần năm lãnh thổ Ukraine, bao gồm phần lớn miền đông Ukraine, và Moscow đã tuyên bố sẽ không trả lại bất kỳ phần nào cho chính phủ Kyiv.
Ông Zelenskyy nhất quyết đề nghị Mỹ và các đồng minh châu Âu cung cấp sự đảm bảo an ninh cho Ukraine nhằm bảo vệ nước này trước nguy cơ một cuộc xâm lược khác từ Nga, ngay cả khi Moscow đồng ý ngừng chiến trên bộ và chấm dứt các cuộc không kích hàng ngày vào Ukraine.
Anh, Pháp và ‘một liên minh các nước sẵn sàng hành động’ ở châu Âu đã đồng ý vào cuối tuần trước sẽ gửi quân đến Ukraine để thực hiện sứ mệnh gìn giữ hòa bình nhằm hỗ trợ một lệnh ngừng bắn. Tuy nhiên, ông Trump đã từ chối cam kết để Mỹ cung cấp sự hậu thuẫn quân sự nhằm thực thi lệnh ngừng bắn và ngăn chặn các hành động gây hấn tiếp theo của Nga.
Tuyên bố của ông Zelenskyy được đưa ra vài giờ sau khi ông Trump tạm dừng viện trợ quân sự bổ sung cho Ukraine.
“Tổng thống đã nói rõ rằng ông ấy tập trung vào hòa bình,” một quan chức cấp cao trong chính quyền nói với VOA qua email. “Chúng tôi cần các đối tác của mình cũng cam kết với mục tiêu đó. Chúng tôi đang tạm dừng và xem xét lại viện trợ để đảm bảo rằng nó đang đóng góp vào một giải pháp.”
Trong bài phát biểu hàng đêm hôm 3/3, ông Zelenskyy nói rằng đất nước ông cần ‘một nền hòa bình thực sự, công bằng’, cũng như những đảm bảo an ninh để ngăn chặn Nga đe dọa Ukraine trong tương lai.
“Chính sự thiếu vắng các đảm bảo an ninh cho Ukraine 11 năm trước đã cho phép Nga bắt đầu bằng việc chiếm đóng Crimea và tiến hành chiến tranh ở Donbas,” ông Zelenskyy nói. “Sau đó, sự thiếu hụt các cam kết an ninh đã khiến Nga có thể tiến hành cuộc xâm lược toàn diện. Và bây giờ, khi vẫn chưa có các đảm bảo an ninh rõ ràng, chính Nga là bên đang kéo dài cuộc chiến này.”
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov ngày 4/3 nói việc Mỹ tạm dừng viện trợ quân sự cho Ukraine là đóng góp tốt nhất cho mục tiêu hòa bình và có thể giúp thúc đẩy Ukraine tham gia vào tiến trình đàm phán hòa bình.
Tổng thống Trump đầu tuần này nhấn mạnh rằng một thỏa thuận về khoáng sản đất hiếm là yếu tố then chốt để Mỹ tiếp tục hỗ trợ Ukraine. Ông cho biết sẽ đưa ra thông báo về vấn đề này vào tối ngày 4/3 trong bài diễn văn về ‘Tình trạng Liên bang’ trước Quốc hội Hoa Kỳ.