Trong tuần qua, Trung Quốc đã tổ chức một loạt các cuộc tập trận bắn đạn thật trên khắp khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, từ Eo biển Đài Loan đến Biển Tasman. Các nhà phân tích cho biết các cuộc tập trận, bao gồm các hệ thống vũ khí “cực kỳ mạnh”, nhằm mục đích trắc nghiệm phản ứng của Hoa Kỳ và các nước trong khu vực trước các mối đe dọa quân sự.
“Trung Quốc hiểu rằng có một khoảng thời gian chiến lược để phô diễn khả năng tiến hành các cuộc tập trận [ở các khu vực gần một số đồng minh của Hoa Kỳ] vì băng thông của chính quyền Trump khá mỏng do các vấn đề toàn cầu mà họ phải giải quyết”, ông Stephen Nagy, giáo sư chính trị và nghiên cứu quốc tế tại Đại học Cơ đốc giáo Quốc tế Tokyo, nói.
“Những cuộc tập trận này mang tính săn mồi vì khi Trung Quốc phát hiện ra khoảng trống, họ sẽ tiến vào và lấp đầy những khoảng trống đó”, ông nói với VOA qua điện thoại.
Vào ngày 26/2, Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) đã tiến hành “huấn luyện bắn súng” ở vùng biển cách bờ biển phía tây nam Đài Loan 74 km, khiến Đài Bắc phải triển khai máy bay quân sự và tàu hải quân để theo dõi tình hình.
Ngoài “huấn luyện bắn súng”, mà chính quyền Đài Loan cho biết là không báo trước và gây ra mối đe dọa đối với các chuyến bay thương mại và vận chuyển, quân đội Trung Quốc cũng đã tiến hành “cuộc tập trận sẵn sàng chiến đấu chung” ở vùng biển và không phận gần Đài Loan, triển khai 45 máy bay quân sự và 14 tàu hải quân Trung Quốc.
“Trong thời gian này, họ thậm chí còn trắng trợn vi phạm thông lệ quốc tế bằng cách thiết lập một khu vực tập trận ở vùng biển cách bờ biển khoảng 40 hải lý (74 km) ... mà không có cảnh báo trước, tuyên bố rằng họ sẽ tiến hành ‘huấn luyện bắn súng’,” Bộ Quốc phòng Đài Loan cho biết trong một tuyên bố hôm 26/2.
Trong khi Bộ Quốc phòng Trung Quốc chưa bình luận về các cuộc tập trận, quan chức cấp cao thứ tư của Đảng Cộng sản Trung Quốc, Vương Hỗ Ninh, đã “kêu gọi những nỗ lực kiên quyết để thúc đẩy sự nghiệp thống nhất đất nước” trong cuộc họp thường niên về các công trình liên quan đến Đài Loan vào ngày 25/2.
Trong cuộc họp báo hàng tháng của Bộ Quốc phòng Trung Quốc vào ngày 27/2, phát ngôn viên Ngô Khiêm đã mô tả “cuộc tập trận bắn súng” gần Đài Loan là “cuộc tập trận thường lệ”. Ông nói thêm rằng những lời chỉ trích của chính quyền Đài Loan chỉ là “cường điệu”.
“Chúng tôi yêu cầu họ ngừng chơi trò chơi này để thu hút sự chú ý”, ông nói.
Vịnh Bắc Bộ và Biển Tasman
Ngoài Đài Loan, PLA đã tiến hành các cuộc tập trận bắn đạn thật ở Vịnh Bắc Bộ gần Việt Nam và Biển Tasman giữa Úc và New Zealand.
Các cuộc tập trận bắn đạn thật do ba tàu hải quân Trung Quốc thực hiện ở Biển Tasman đã khiến Canberra và Wellington bày tỏ mối quan ngại nghiêm trọng. Bộ trưởng Quốc phòng New Zealand, Judith Collins, cho biết các tàu Trung Quốc được trang bị vũ khí “cực kỳ mạnh”", chẳng hạn như phi đạn đạn đạo chống hạm có khả năng tấn công Úc.
“Chúng tôi chắc chắn chưa bao giờ thấy một nhóm tác chiến có năng lực này thực hiện loại công việc này. Đây chắc chắn là một sự thay đổi”, bà nói với Đài phát thanh New Zealand vào ngày 24/2, đồng thời nói thêm rằng quân đội Trung Quốc đã không thông báo cho Wellington về các cuộc tập trận đã lên kế hoạch.
Trong khi đó, Ngoại trưởng New Zealand, Winston Peters, đã nói với Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị trong một cuộc họp tại Bắc Kinh rằng các cuộc tập trận hải quân vừa kể của Trung Quốc là “một thất bại” trong mối quan hệ song phương và Wellington hy vọng điều này có thể được “sửa chữa trong tương lai”.
Bất chấp những lo ngại được New Zealand và Úc bày tỏ, Bộ Quốc phòng Trung Quốc cho biết Canberra “đã chỉ trích Trung Quốc một cách bất công và cố tình phóng đại vấn đề, và chúng tôi rất ngạc nhiên và vô cùng bất bình với điều này”.
‘Gây rối và gây mất ổn định’
Một số chuyên gia mô tả các cuộc tập trận bắn đạn thật của Trung Quốc là “gây rối và gây mất ổn định” và cho biết các hoạt động này cho thấy Bắc Kinh không có ý định cải thiện quan hệ với các quốc gia trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương thông qua đối thoại.
“Thật khó hiểu tại sao Trung Quốc lại tiến hành đối thoại quân sự với Úc sau khoảng cách năm năm rồi lại tiến hành các cuộc tập trận bắn đạn thật ở xa bờ biển Trung Quốc”, ông Drew Thompson, thành viên cấp cao tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam ở Singapore và là cựu quan chức Ngũ Giác Đài, trả lời VOA qua điện thoại.
“Điều này gửi đi một tín hiệu rất lẫn lộn và thông điệp là Trung Quốc đang lựa chọn bạo lực chứ không phải hòa bình”, ông nói thêm.
Ông Alessio Patalano, giáo sư về chiến tranh và chiến lược Đông Á tại King's College London, cho biết các cuộc tập trận này cũng phản ánh “cảm giác trưởng thành to lớn” trong năng lực của quân đội Trung Quốc.
“Họ đã có thể tiến hành các cuộc tập trận lặp đi lặp lại bên cạnh một hoạt động hàng ngày rất căng thẳng, đặc biệt là ở các khu vực xung quanh Đài Loan”, ông trả lời VOA qua điện thoại.
Trong khi các nước trong khu vực lo ngại về các cuộc tập trận của Trung Quốc, ông Thompson cho rằng họ cần phải nhận ra là “những nỗ lực ngoại giao” của họ đã không ngăn chặn được sự gây hấn của Trung Quốc và bắt đầu đầu tư nhiều hơn vào năng lực phòng thủ của mình.
“Để các quốc gia này đảm bảo an ninh, họ cần đầu tư nhiều hơn nữa vào quốc phòng của chính mình”, ông nói với VOA.
Trong một cuộc phỏng vấn với 1News của New Zealand vào ngày 23/2, ông Collins của New Zealand cho rằng quốc gia này cần “chi nhiều hơn nữa” cho quốc phòng.
Ngoài việc tăng chi tiêu quốc phòng, ông Nagy ở Nhật Bản nói các nước trong khu vực nên cân nhắc việc ghi chép và nêu bật hành vi hung hăng của quân đội Trung Quốc ở các khu vực lân cận.
Những nỗ lực ghi chép và “chia sẻ các hoạt động mà quân đội Trung Quốc tham gia với cộng đồng toàn cầu thực sự khiến Trung Quốc phải giải thích về hành vi xấu của mình, mà họ chưa làm tốt”, ông nói với VOA.
Trong khi chính quyền Trump lo tập trung vào việc tạo điều kiện cho các cuộc đàm phán hòa bình giữa Nga và Ukraine, ông Patalano dự kiến Trung Quốc sẽ tiếp tục tiến hành các cuộc tập trận “ngắn hạn, không thông báo trước” trên khắp Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương trong những tháng tới.
Diễn đàn