Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ USAID, cơ quan viện trợ nhân đạo chính của Washington, đã trở thành mục tiêu hàng đầu của chương trình cắt giảm của chính phủ Mỹ kể từ khi Tổng thống Donald Trump nhậm chức vào ngày 20 tháng 1.
Vài giờ sau khi tuyên thệ nhậm chức, ông Trump đã ra lệnh tạm dừng 90 ngày đối với tất cả các khoản viện trợ nước ngoài của Hoa Kỳ trong khi chờ đánh giá về hiệu quả và tính nhất quán với chính sách đối ngoại của ông. Bốn ngày sau, vào ngày 24 tháng 1, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã ban hành lệnh “dừng hoạt động” đối với tất cả các khoản viện trợ nước ngoài hiện có và tạm dừng viện trợ mới, ngoại trừ các miễn trừ đối với tài trợ quân sự cho Israel và Ai Cập. Dù chính phủ đã miễn trừ cho viện trợ lương thực khẩn cấp và ban hành miễn trừ cho một số viện trợ cứu sinh, thì sự không chắc chắn xung quanh hầu hết các chương trình khác đã khiến hàng nghìn việc làm và hàng triệu đô la tiền viện trợ bị đe dọa.
Hậu quả của việc ngừng viện trợ nước ngoài vĩnh viễn có thể tác động đến toàn cầu, đặc biệt là đối với các quốc gia ở Châu Phi và Trung Đông. Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế, Hoa Kỳ đã đóng góp viện trợ nước ngoài lớn nhất trong số các quốc gia.
Tại sao USAID quan trọng?
Viện trợ nước ngoài được cung cấp bởi các cơ quan khác nhau của chính phủ Hoa Kỳ. Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) là cơ quan viện trợ nước ngoài chính trong giai đoạn 2014-2024. Cơ quan này đã giải ngân hoặc chi 314,3 tỷ đô la trong tổng số 635,2 tỷ đô la trong giai đoạn này. Bộ Ngoại giao đã giải ngân 175 tỷ đô la.
Phần lớn các chương trình của USAID trên toàn thế giới không mang tính chất quân sự. Gần một phần ba tổng số tiền giải ngân là cho các chương trình trong lĩnh vực y tế. Hỗ trợ cộng đồng sống chung với HIV hoặc AIDS, cung cấp khả năng tiếp cận bền vững với nước uống và dịch vụ vệ sinh, cải thiện sức khỏe bà mẹ và trẻ em là một trong những chương trình hàng đầu.
Cơ quan này cũng đã giải ngân một khoản tiền đáng kể để cung cấp thực phẩm, nước, nơi trú ẩn, chăm sóc sức khỏe và các dịch vụ khác cho các cộng đồng bị ảnh hưởng bởi thiên tai và thảm họa do con người gây ra như bão, động đất, hạn hán và chiến tranh.
Phần lớn viện trợ của USAID dành cho các mục đích y tế và nhân đạo
Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ cung cấp phần lớn viện trợ của họ cho các biện pháp hòa bình và an ninh.
Các chương trình trong lĩnh vực hòa bình và an ninh nhận được nhiều viện trợ nhất từ Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng.
Sự phụ thuộc vào viện trợ Hoa Kỳ
Có tới 31 quốc gia phụ thuộc vào Hoa Kỳ ít nhất một phần tư trong tổng số viện trợ nước ngoài của họ. Các nước này phần lớn ở khu vực Châu Á, Châu Đại Dương và Tiểu vùng Sahara châu Phi. Trong khi đó, Quần đảo Marshall, Micronesia và Thái Lan ở Châu Á và Botswana và Eswatini ở Tiểu vùng Sahara châu Phi phụ thuộc vào Hoa Kỳ trong hơn một nửa số tiền viện trợ nước ngoài mà họ nhận được.
Các khu vực khác nhau, các ưu tiên khác nhau
Khu vực Trung Đông và Bắc Phi đã nhận được gần phân nửa số viện trợ được giải ngân cho lĩnh vực Hòa bình và An ninh. Israel, Afghanistan và Ai Cập là những nước hưởng lợi nhiều nhất. Chính quyền Trump đã miễn ngưng viện trợ quân sự cho Israel và Ai Cập khi lần đầu tiên quyết định tạm dừng mọi viện trợ nước ngoài.
Khu vực Tiểu vùng Sahara châu Phi, nơi đã nhận được phần lớn viện trợ được giải ngân cho các lĩnh vực Y tế và Hỗ trợ nhân đạo, có thể không may mắn như vậy. Do viện trợ đột ngột bị đóng băng, các chương trình chống sốt rét ở Kenya và Ghana đã bị đình trệ. Họ đã nhận được lần lượt 434 triệu đô la và 334 triệu đô la để chống lại căn bệnh do muỗi truyền này. Phần lớn trong số 597.000 ca tử vong do sốt rét trên thế giới vào năm 2023 là trẻ em châu Phi dưới năm tuổi, WHO cho biết vào tháng 12 năm ngoái.
Mặc dù các chương trình HIV/AIDS đã được miễn lệnh đóng băng, nhưng sự không chắc chắn về tương lai của các chương trình đã gây ra những lo ngại rộng rãi. Cơ quan phòng chống AIDS của Liên hiệp quốc đã tuyên bố rằng hơn 6 triệu người có thể tử vong vì căn bệnh này trong bốn năm tới nếu tài trợ bị rút khỏi tất cả các chương trình. Nam Phi, Kenya và Tanzania đã nhận được nhiều viện trợ nhất để chống lại AIDS.
Ukraine, quốc gia phụ thuộc vào Hoa Kỳ để xây dựng lại nền kinh tế sau cuộc chiến với Nga, cũng có khả năng bị ảnh hưởng. Nước này đã nhận được hơn 28 tỷ đô la viện trợ cho lĩnh vực Phát triển Kinh tế, chiếm gần 90% tổng viện trợ cho lĩnh vực mà Châu Âu và Âu Á nhận được.
Các lĩnh vực khác như y tế và các mục đích nhân đạo được tài trợ nhiều hơn ở Tiểu vùng Sahara châu Phi hoặc trong các chương trình thế giới.
Trung Đông và Bắc Phi
Hòa bình và an ninh là lĩnh vực hàng đầu về viện trợ nước ngoài của Hoa Kỳ tại khu vực Trung Đông và Bắc Phi.
Cùng với Israel và Ai Cập, Jordan và Iraq nhận được nhiều viện trợ nhất tại khu vực Trung Đông và Bắc Phi. Trong khi Israel, Iraq và Ai Cập nhận được nhiều viện trợ quân sự nhất, Jordan được hưởng lợi từ viện trợ trên tất cả các lĩnh vực bao gồm phát triển kinh tế, y tế và giáo dục cơ bản. Ngân hàng đầu tư JP Morgan lưu ý rằng USAID đã cung cấp hỗ trợ ngân sách đáng kể cho Ukraine và Jordan nói riêng và việc bù đắp sự hỗ trợ bị mất cho chăm sóc sức khỏe, nông nghiệp và cơ sở hạ tầng ở các quốc gia đó và những nơi khác sẽ rất khó khăn.
Tiểu vùng Sahara châu Phi
Ethiopia, Kenya, Nam Sudan và Nigeria nhận được nhiều viện trợ nhất từ Hoa Kỳ tại khu vực Tiểu vùng Sahara châu Phi. Các lĩnh vực Y tế và Viện trợ nhân đạo chiếm mức giải ngân viện trợ cao nhất cho bốn quốc gia này với các chương trình y tế hàng đầu là hỗ trợ cho bệnh nhân HIV/AIDS và giải quyết bệnh sốt rét. Theo dữ liệu của Our World thì Kenya chiếm 9% tổng số ca tử vong được ghi nhận do HIV/AIDS vào năm 2021, trong khi Nigeria ghi nhận 305 ca sốt rét mới trên 1.000 người vào năm 2022, đây là một trong những tỷ lệ cao nhất thế giới.
Bảo vệ, Hỗ trợ và Giải pháp, cũng là một chương trình hàng đầu, nhằm mục đích cung cấp hỗ trợ về các nhu cầu cơ bản trong trường hợp mất mát do thiên tai và thảm họa do con người gây ra. Chương trình cũng có ý định xác định các rủi ro và đưa ra các chiến lược để bảo vệ những người có thể bị tổn hại.
Châu Á và Châu Đại Dương
Hòa bình và an ninh là lĩnh vực hàng đầu về viện trợ nước ngoài của Hoa Kỳ tại khu vực Châu Á và Châu Đại Dương.
Afghanistan đã nhận được 53,1 tỷ đô la từ Hoa Kỳ, mức cao nhất đối với bất kỳ quốc gia nào trong giai đoạn 2014-2024. Phần lớn viện trợ của nước này được giải ngân cho chương trình Hoạt động ổn định và Cải cách khu vực an ninh. Nước này cũng nhận được hỗ trợ đáng kể cho lĩnh vực Phát triển kinh tế và lĩnh vực Dân chủ, Nhân quyền và Quản trị.
Viện trợ của Hoa Kỳ cho Afghanistan đã giảm đáng kể trong những năm qua. Trong giai đoạn 2014-2019, trung bình mỗi năm, Hoa Kỳ giải ngân 810 triệu đô la. Tuy nhiên, sau khi quyết định rút quân khỏi quốc gia này vào đầu năm 2020, viện trợ của nước này đã giảm đáng kể. Từ năm 2020 đến năm 2024, trung bình mỗi năm, nước này giải ngân 217 triệu đô la.
Pakistan, Bangladesh và Philippines là những nước hưởng lợi lớn khác trong khu vực.
Châu Âu và Tây bán cầu
Phát triển kinh tế, phần lớn là vì Ukraine, là lĩnh vực hàng đầu về viện trợ nước ngoài của Hoa Kỳ tại Châu Âu, Âu Á và Tây bán cầu.
Sau Afghanistan, Ukraine đã nhận được nhiều viện trợ nước ngoài nhất từ Hoa Kỳ. Tuy nhiên, không giống như Afghanistan, Ukraine đã nhận được phần lớn viện trợ từ năm 2022. Trước khi Nga xâm lược Ukraine, quốc gia này đã nhận được hơn 4 tỷ đô la từ năm 2014 đến năm 2021. Tuy nhiên, kể từ năm 2022, con số này đã tăng hơn chín lần. Từ năm 2022, nước này đã nhận được gần 40 tỷ đô la từ Hoa Kỳ cho tất cả các lĩnh vực. Hiện tại, khi viện trợ bị đóng băng, các chương trình phi quân sự bị ảnh hưởng nghiêm trọng vì rất nhiều chương trình trong số đó phụ thuộc vào Hoa Kỳ về mặt tài chính.