Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida sẽ thăm chính thức Hoa Kỳ trong tuần này. Ông sẽ họp thượng đỉnh với Tổng thống Joe Biden nhằm đạt được sự nâng cấp lớn trong liên minh quốc phòng của hai nước.
Ông cũng sẽ tham gia hội nghị thượng đỉnh lần đầu tiên giữa các nhà lãnh đạo Mỹ, Nhật Bản và Philippines tại Washington để thể hiện sự hợp tác của họ trước một Trung Quốc ngày càng quyết đoán.
Ông Kishida muốn đạt được điều gì?
Sự kiện lớn nhất trong chuyến đi kéo dài một tuần là hội nghị thượng đỉnh của ông với ông Biden vào ngày 10/4. Ông Kishida hy vọng sẽ tăng cường hơn nữa liên minh khi ảnh hưởng của Trung Quốc ngày càng tăng ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
Ông Kishida cũng đang tiếp cận công chúng Mỹ để giới thiệu sự đóng góp của Nhật Bản cho nền kinh tế Mỹ và đảm bảo mối quan hệ ổn định bất kể ai thắng cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào cuối năm nay.
Ông Kishida, người đã thúc đẩy những thay đổi sâu rộng nhằm củng cố khả năng phòng thủ của Nhật Bản kể từ khi nhậm chức vào năm 2021, sẽ nhấn mạnh rằng Nhật Bản và Mỹ hiện là đối tác toàn cầu đang nỗ lực duy trì trật tự quốc tế dựa trên luật lệ và Nhật Bản sẵn sàng đảm nhận vai trò quốc tế lớn hơn về an ninh, kinh tế và không gian để giúp đỡ Washington.
Ông Kishida hôm 5/4 nói với báo giới rằng việc mở rộng hợp tác công nghệ và thiết bị vũ khí giữa hai nước và các đối tác cùng chí hướng khác cũng rất quan trọng.
Ông Kishida cần một chuyến thăm Hoa Kỳ thành công để củng cố tỷ lệ ủng hộ thấp ở quê nhà.
Chuyến thăm cấp nhà nước
Với tư cách là quốc khách, ông Kishida sẽ được chào đón trong buổi lễ đến Tòa Bạch Ốc, một quốc yến và các sự kiện chính thức khác. Ông là vị khách cấp nhà nước thứ năm mà ông Biden tiếp đón sau khi đã tiếp đón các nhà lãnh đạo Ấn Độ, Úc, Hàn Quốc và Pháp, cho thấy sự tập trung của Mỹ vào quan hệ đối tác an ninh Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
Ông Kishida là nhà lãnh đạo Nhật Bản đầu tiên có chuyến thăm cấp nhà nước kể từ ông Shinzo Abe vào năm 2015. Ông Abe đã thực hiện một sửa đổi lớn trong cách giải thích Hiến pháp chủ hòa của Nhật Bản, cho phép nguyên tắc chỉ phòng vệ được áp dụng cho cả đồng minh của Nhật là Hoa Kỳ.
Tại sao tập trung vào quốc phòng?
Quốc phòng đứng đầu chương trình nghị sự vì lo ngại ngày càng tăng về các mối đe dọa từ Trung Quốc, Triều Tiên và Nga. Các tàu tuần duyên Trung Quốc thường xuyên tiếp cận các đảo tranh chấp ở Biển Hoa Đông do Nhật Bản kiểm soát gần Đài Loan. Bắc Kinh nói rằng Đài Loan là một phần lãnh thổ của họ và sẽ bị kiểm soát bằng vũ lực nếu cần thiết.
Ngoài ra còn có những lo ngại về các mối đe dọa hạt nhân và phi đạn của Triều Tiên cũng như việc Nga xâm lược Ukraine. Ông Kishida đã cảnh báo rằng cuộc chiến ở châu Âu có thể dẫn đến xung đột ở Đông Á, cảnh báo thái độ lỏng lẻo với Nga sẽ khuyến khích Trung Quốc.
Ông Kishida nói: “Mặc dù chúng tôi duy trì liên minh Nhật Bản-Mỹ làm nền tảng, nhưng chúng tôi tin rằng điều quan trọng là phải hợp tác với các quốc gia có cùng quan điểm, bao gồm cả Philippines”.
Vấn đề chính của thượng đỉnh là gì?
Ông Biden và ông Kishida dự kiến sẽ đồng ý về kế hoạch hiện đại hóa cơ cấu chỉ huy quân sự của họ để họ có thể hoạt động cùng nhau tốt hơn. Mỹ đồn trú 50.000 quân ở Nhật Bản. Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản đang chuẩn bị tái cơ cấu để có bộ chỉ huy thống nhất cho các lực lượng lục quân, không quân và hải quân vào tháng 3 năm 2025.
Dự kiến cũng sẽ có những sáng kiến mới về hợp tác công nghiệp quốc phòng, bao gồm hợp tác sản xuất vũ khí, có thể là một phi đạn mới, cũng như việc sửa chữa và bảo trì các tàu chiến Mỹ cũng như các thiết bị khác ở Nhật Bản để hỗ trợ các hoạt động của Mỹ ở Tây Thái Bình Dương.
Khả năng Nhật Bản tham gia vào mối quan hệ đối tác an ninh Mỹ-Anh-Úc để phát triển và chia sẻ các khả năng quân sự tiên tiến, bao gồm trí tuệ nhân tạo, chiến tranh điện tử và siêu âm, cũng có thể xuất hiện.
Ông Kishida và ông Biden cũng dự kiến sẽ xác nhận sự tham gia của Nhật Bản vào chương trình mặt trăng Artemis của NASA và sự đóng góp của nước này đối với tàu thám hiểm mặt trăng do Công ty Toyota phát triển và có sự tham gia của phi hành gia Nhật Bản. Một quan chức Mỹ cho biết chiếc tàu thăm dò có chi phí khoảng 2 tỷ đô la này là đóng góp đắt giá nhất cho sứ mệnh của một đối tác không phải người Mỹ cho đến nay.
Mục đích phòng thủ của Nhật Bản là gì?
Kể từ khi áp dụng chiến lược an ninh quốc gia mở rộng hơn vào năm 2022, chính phủ Kishida đã thực hiện những bước đi táo bạo để đẩy nhanh việc xây dựng quân đội của Nhật Bản. Ông hy vọng sẽ chứng tỏ Tokyo có khả năng nâng cao hợp tác an ninh với Mỹ. Ông Kishida đã cam kết tăng gấp đôi chi tiêu quốc phòng và tăng cường răn đe chống lại Trung Quốc, quốc gia mà Nhật Bản coi là mối đe dọa an ninh hàng đầu.
Nhật Bản, đang nỗ lực để có được cái mà họ gọi là khả năng “phản công”, đã mua 400 phi đạn hành trình tầm xa Tomahawk của Mỹ. Sau khi cấm hầu hết mọi hoạt động chuyển giao vũ khí, nước này đã hai lần nới lỏng các hướng dẫn xuất khẩu trong những tháng gần đây, cho phép bán vũ khí sát thương cho các quốc gia mà chúng được cấp phép và bán ra nước ngoài loại máy bay chiến đấu mà nước này hợp tác phát triển với Anh. Những thay đổi này đã cho phép Nhật Bản vận chuyển phi đạn PAC-3 do Nhật Bản sản xuất sang Mỹ để giúp thay thế những phi đạn mà Washington cung cấp cho Ukraine.
Còn về hội nghị thượng đỉnh với Philippines thì sao?
Hội nghị thượng đỉnh ba bên đầu tiên giữa Biden, Kishida và Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. diễn ra trong bối cảnh Philippines phải đối mặt với căng thẳng hàng hải leo thang với Trung Quốc liên quan tranh chấp Biển Đông.
Theo một quan chức cấp cao của chính quyền Biden, Ông Biden muốn chứng tỏ rằng ba nền dân chủ hàng hải đã thống nhất khi họ phải đối mặt với hành động hung hăng của Trung Quốc chống lại lực lượng tuần duyên Philippines và các tàu tiếp tế của Philippines ngoài khơi Bãi Cỏ May (Bãi cạn Second Thomas) đang tranh chấp ở Biển Đông.
Nhật Bản đã bán radar ven biển cho Philippines và hiện đang đàm phán một thỏa thuận quốc phòng cho phép quân đội của hai nước đến thăm lãnh địa của nhau để tập trận chung.
Cuộc gặp ba bên diễn ra 8 tháng sau khi ông Biden tổ chức cuộc gặp với các nhà lãnh đạo Nhật Bản và Hàn Quốc tại Trại David.
“Sự hợp tác giữa ba quốc gia của chúng ta là vô cùng quan trọng trong việc duy trì hòa bình và ổn định ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương cũng như bảo vệ trật tự quốc tế tự do và cởi mở dựa trên các quy định của pháp luật”, ông Kishida nói hôm 8/4 trước khi lên đường đến Washington.
Điều gì xảy ra ở North Carolina?
Ông Kishida cũng muốn nêu bật những đóng góp kinh tế của Nhật Bản ở Mỹ. Ngày càng có nhiều sự bất an ở Tokyo về cuộc bầu cử ở Mỹ, được phản ánh qua những câu hỏi về điều gì sẽ xảy ra nếu cựu Tổng thống Donald Trump thắng cử, mặc dù các chuyên gia cho rằng có sự đồng thuận của lưỡng đảng Hoa Kỳ về một liên minh Mỹ-Nhật mạnh mẽ hơn.
Ông Kishida sẽ gặp gỡ các lãnh đạo doanh nghiệp và thăm nhà máy sản xuất pin xe điện của Toyota đang được xây dựng để dự kiến ra mắt vào năm 2025, cũng như một công ty chi nhánh sản xuất máy bay thương mại của Honda ở North Carolina. Ông cũng sẽ gặp gỡ các sinh viên tại Đại học Tiểu bang North Carolina vào ngày 12/4.
Trong bài phát biểu trước quốc hội ngày 4/4, ông Kishida cho biết ông có kế hoạch truyền đạt “những gì Nhật Bản và Hoa Kỳ muốn truyền lại cho thế hệ tương lai và những gì chúng ta cần làm cho họ”.
Diễn đàn